Zabawa spełnia kilka funkcji, które po prostu uczą życia i je upiększają. Można wyróżnić cztery zasadnicze: diagnostyczną – pozwala określić możliwości dziecka i jego prawdziwą naturę;  kompensacyjną – rozładowuje napięcie i negatywne emocje; kształcącą – przyczynia się do rozwoju procesów poznawczych; wychowawczą – przyczynia się do rozwoju osobowości dziecka i poszerzania jego kompetencji społecznych.

Jak wspomniał Jan Paweł II, jest okazją do kształtowania charakteru i pielęgnowania cnót. Zabawa od zawsze pełniła bardzo ważną rolę w procesie dorastania dzieci. Dr Cezary Żechowski (psychiatra i psychoterapeuta) stwierdza, że w ten sposób dzieci wytwarzają więzi czasem na całe życie, uczą się współpracy i znoszenia porażek. Dziś zabawa spychana jest na margines. W efekcie mniej ludzi ma hobby i pasje. Stuart Brown, przeprowadzając wywiady z niebezpiecznymi przestępcami, odkrył, że większość z nich miała dwie wspólne cechy: doświadczyli oni przemocy w rodzinie i nigdy się nie bawili. Podobne różnice zanotowano w statystykach dotyczących kariery zawodowej: dzieci z rodzin nastawionych na naukę, a nie zabawę, ponad trzykrotnie częściej tracili pracę w dorosłym życiu niż ich rówieśnicy, którzy mogli swobodnie bawić się w dzieciństwie (Wenner 2009). Słowo „zabawa” wywodzi się od łacińskiego „ludus” i oznacza beztroską, swobodną aktywność ruchową oraz figlowanie. Etnograf Łukasz Gołębiowski już na przełomie XVIII i XIX wieku twierdził, że prawo do zabawy przysługuje każdemu, bez względu na wiek i zajmowaną pozycję. Mamy obecnie wiek XXI, a nasz pomysł na wychowanie dziecka nosi często miano uniwersytetu dzieci. A gdzie beztroskie dzieciństwo? To prawda, że jesteśmy naznaczeni tragicznym wyścigiem szczurów i nie potrafimy bawić się bez używek. Boimy się być sobą, ale żeby zabierać naszym dzieciom prawo do spontaniczności, to już niegodziwość!

Należy pamiętać, że zabawa, to czynność spontaniczna, bezinteresowna i bezproduktywna. W jej trakcie dziecko i dorosły może przebywać w innym czasie i miejscu, może przeżywać wiele silnych emocji, ale jednocześnie wyraźnie dąży do przestrzegania reguł i skupienia się wyłącznie na frajdzie. Jedna z najskuteczniejszych metod psychoterapii grupowej – psychodrama – urodziła się podczas zabawy.

Doktor Jakub Moreno (twórca psychodramy, 1973) definiuje zabawę jako zasadę samowyleczenia i terapii grupowej, jako jedną z form pierwotnych doświadczeń, jako pozytywny czynnik związany ze spontanicznością i kreatywnością. W większości z nas tkwi stałe dążenie do radości i zmieniania własnego życia. Psychodrama i zabawa daje taką możliwość, rozwija spontaniczność i fantazję, które pozwalają na ciągłe poszerzanie granic własnych możliwości życiowych. Scena tej zabawy jest przestrzenią magiczną, którą można wypełnić wymyślonymi postaciami i dobrymi sytuacjami pozwalającymi ustawić klocki naszego życia na swoich pięknych miejscach. A więc bawmy się w naszych rodzinach i poza nimi, mimo że pierwsze kroki mogą być wyzwaniem!

Autorka pracuje jako psychoterapeuta w nurcie psychodynamicznym, pomagając osobom dorosłym i dzieciom w radzeniu sobie z życiem oraz w dostrzeganiu przez nich samych ukrytego w nich piękna. Żona i mama nastolatka.

Zdjęcie ilustracyjne/Pixabay.com