23.02 Kalendarium historyczne – dok.

dokumentacja 23 lutego54. dzień rokuSłońce w znaku Ryb wzeszło dziś o godzinie 6.33, zajdzie o 17.05. Dzień będzie trwał 10 godzin i 32 minuty.Imieniny obchodzą: Damian, Florentyna, Izabela, Polikarp i Romana. Kalendarium historyczne:1280 – 600 polskich rycerzy rozbiło dziesięciokrotnie liczniejsze wojska tatarsko-ruskie w bitwie pod Goźlicami koło Koprzywnicy. Po ataku Polaków zginęło wielu dowódców wojsk tatarsko-ruskich, co wywołało panikę wśród wojowników, którzy rzucili się do ucieczki. 7 marca polskie oddziały pod dowództwem księcia Leszka Czarnego rozpoczęły akcję odwetową i doszły do Lwowa. Jak napisał w swych kronikach Jan Długosz – wojsko Leszka Czarnego po spustoszeniu Rusi wróciło do domu z ogromnymi łupami, zabijając pięć tysięcy zbrojnych księcia halicko-włodzimierskiego Lwa i biorąc cztery tysiące do niewoli. 1455 – Umowna data publikacji pierwszej drukowanej książki. Biblia Gutenberga wydrukowana została prawdopodobnie w około 200 egzemplarzach, z czego 165 na papierze, a pozostałe na pergaminie. Do naszych czasów przetrwało 48 egzemplarzy, z czego 36 na papierze. W Polsce znajduje się jeden egzemplarz odbity na papierze. Przechowywany jest w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie. 1651 – W czasie powstania Chmielnickiego wojska polskie, pod dowództwem hetmana Marcina Kalinowskiego, pokonały w bitwie pod Krasnem na Ukrainie wojska kozackie pod wodzą pułkownika Danyły Neczaja, zastępcy Bohdana Chmielnickiego. Zginęła ponad połowa Kozaków, w sumie ponad 10 tysięcy, w tym ich dowódca. Straty polskich wojsk liczących 12 tysięcy żołnierzy nie są znane. Po tym sukcesie wojska Kalinowskiego ruszyły w głąb Ukrainy. Efektem zwycięstwa było zajęcie przez armię koronną kilku miejscowości. 1685 – Urodził się Georg Friedrich Haendel, niemiecki kompozytor, uznawany obok Jana Sebastiana Bacha, za najwybitniejszego kompozytora baroku. Był autorem 40 oper w tym „Juliusza Cezara w Egipcie” oraz „Rodelindy”, 22 oratoriów, w tym „Mesjasza” i „Jefte” oraz utworów organowych, klawesynowych i kameralnych. Zmarł 14 kwietnia 1759 roku. 1766 – We Francji zmarł Stanisław Leszczyński, król Polski w latach 1704-1709 i 1733-1736, książę Lotaryngii. Po abdykacji przyjął tron Księstwa Lotaryngii. Był filozofem, pisarzem i mecenasem kultury. Przetłumaczył z języka francuskiego dzieła religijne: Clémenta „Rozmowy duszy z Panem Bogiem wybrane ze słów Św. Augustyna” oraz Nicolasa Fontaine „Historię Nowego i Starego Testamentu. Urodził się 20 października 1677 roku. 1820 – Zmarł Alojzy Feliński, poeta, dramatopisarz, tłumacz, historyk i teoretyk literatury. Jest między innymi autorem dramatu „Barbara Radziwiłłówna” oraz hymnu „Boże, coś Polskę”. Urodził się 24 grudnia 1771 roku.1830 – Zmarł Jean Pierre Norblin de la Gourdaine, francuski rysownik, grafik, malarz i ilustrator. W 1774 roku został sprowadzony do Polski przez Czartoryskich. Jest uważany za ojca polskiego malarstwa rodzajowego. Jest autorem między innymi obrazów: „Wieszanie zdrajców”, „Kąpiel w parku”, „Książę Adam Kazimierz Czartoryski w Szkole Rycerskiej” oraz rysunków przedstawiających scenki z życia oraz obywateli Rzeczypospolitej. Urodził się 15 lipca 1745 roku. 1840 – Urodził się Carl Menger, austriacki ekonomista. W 1871 roku opublikował „Zasady ekonomii”, których wydanie uznaje się za początek szkoły austriackiej. Stworzył teorię wartości i ceny. Zmarł 27 lutego 1921 roku. 1846 – Po trzech dniach upadło powstanie chochołowskie. Wystąpienie zbrojne górali z Chochołowa, Cichego, Dzianisza i Witowa skierowane było przeciwko uciskowi dworskiemu i władzom austriackim. Powstanie zostało stłumione przy pomocy oddziałów straży z Nowego Targu oraz górali z Czarnego Dunajca. Ponad 100 powstańców uwięziono. Jednym z uczestników buntu był Jan Krzeptowski, zwany Sabałą. Wystąpienie chochołowskie traktuje się jako epizod powstania krakowskiego z 1846 roku. 1850 – Urodził się Julian Ochorowicz, psycholog, filozof, publicysta, wynalazca, poeta, publicysta i fotografik. Jest uważany za polskiego pioniera psychologii eksperymentalnej i hipnologii, który stworzył laboratorium psychologiczne w Wiśle. Propagował wśród społeczeństwa walory wypoczynkowe Wisły. Zmarł 1 maja 1917 roku. 1850 – Urodził się César Ritz, szwajcarski hotelarz oraz założyciel wielu hoteli, nazywany „królem hotelarzy i hotelarzem dla królów”. Pod koniec roku 1898 otworzył Hotel Ritz w Paryżu, a w 1906 w Londynie. Zmarł 24 października 1918 roku. 1855 – Zmarł Carl Friedrich Gauss, niemiecki matematyk, fizyk, astronom i geodeta, zwany przez sobie współczesnych „księciem matematyków”. Uważany za jednego z trzech największych uczonych – obok Archimedesa i Newtona – w dziejach matematyki. Uznawany jest za jednego z twórców geometrii nieeuklidesowej. Urodził się 30 kwietnia 1777 roku. 1859 – Zmarł Zygmunt Krasiński, poeta, dramatopisarz, autor „Nie-Boskiej komedii” oraz „Irydiona”, jeden z trójcy wieszczów, obok Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego największych poetów polskiego romantyzmu. Urodził się 19 lutego 1812 roku.1860 – Urodził się Henryk Bogowid Korwin-Krukowski, profesor metalurgii. Był jednym z założycieli Politechniki Warszawskiej w 1915 roku, od 1920 roku profesor Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, której był rektorem w latach 1930-31. Zmarł 19 kwietnia 1937 roku. 1863 – Powstanie Styczniowe: po porażkach poniesionych pod Krzywosądzem i Nową Wsią Ludwik Mierosławski zrzekł się stanowiska dyktatora powstania i opuścił Królestwo Polskie. 160. rocznica1871 – Urodził się Zygmunt Moczyński, pedagog muzyczny, kompozytor, dyrygent, przywódca pomorskiej organizacji konspiracyjnej w latach 1939-1940. W okresie międzywojennym skomponował wiele utworów o charakterze świeckim, narodowo-patriotycznym, a także utwory kantatowo-oratoryjne. Jako kompozytor zdobywał liczne nagrody. W okresie okupacji hitlerowskiej włączył się w działalność konspiracyjną. W grudniu 1939 roku był jednym z założycieli organizacji „Bataliony Śmierci za Wolność”. W marcu 1940 został aresztowany przez gestapo. Podczas śledztwa był torturowany, ale nie załamał się, odrzucił także ofertę współpracy. Na początku września 1940 roku został wysłany do więzienia na Pawiaku w Warszawie. 17 września 1940 został rozstrzelany w Palmirach. 1876 – Henryk Sienkiewicz wypłynął z Liverpoolu na transatlantyku SS „Germanic” w podróż do Ameryki Północnej. Z tego okresu pochodzą „Listy z podróży do Ameryki”, drukowane w „Gazecie Polskiej”, które zyskały uznanie czytelników. 8 września 1877 roku opublikował w dzienniku „Daily Evening Post” artykuł „Poland and Russia”, w którym zaatakował politykę władz rosyjskich wobec Polski. Pod wpływem podróży do Stanów Zjednoczonych napisał kilka kolejnych utworów: „Komedia z pomyłek”, „Przez stepy”, „Za chlebem”, „W krainie złota”, „Latarnik”, „Wspomnienie z Maripozy” i „Sachem”. Do Europy Henryk Sienkiewicz wrócił w 1878 roku. Zmarł 15 listopada 1916 w Vevey w Szwajcarii.1881 – Urodził się Tytus Brandsma, holenderski zakonnik, franciszkanin, karmelita, filozof, nauczyciel akademicki, dziennikarz, tłumacz, ojciec duchowy holenderskich dziennikarzy, asystent kościelny czasopism wydawanych w ówczesnej Holandii, błogosławiony Kościoła katolickiego. Występował otwarcie przeciw faszyzmowi i ideologii nazistowskiej. W czasie II wojny światowej, po zajęciu Holandii przez Niemcy, sprzeciwiał się antyżydowskim rozporządzeniom. W styczniu 1942 roku został aresztowany i osadzony w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau. Traktowany był w sposób bardzo brutalny. Kiedy trafił do obozowego szpitala, 26 lipca 1942 roku, podano mu zastrzyk z trucizną, a ciało spalono w krematorium. Zakonnik został beatyfikowany 3 listopada 1985 roku przez papieża Jana Pawła II. Trwa proces jego kanonizacyjny. 1884 – Urodził się Kazimierz Funk, biochemik, twórca nauki o witaminach i terminu „witamina”. Odkrył i wyodrębnił z otrębów ryżowych pierwszą witaminę B1, zajmował się leczeniem chorych na awitaminozy. Zmarł 19 listopada 1967 roku.1887 – Trzęsienie ziemi i wywołane nim tsunami zabiły około dwóch tysięcy osób we włoskiej Ligurii i na francuskim Lazurowym Wybrzeżu. Wstrząsy odczuwalne też były w Mediolanie, Turynie i Grenoble. 1890 – Zmarła Katarzyna Lewocka, pisarka i pamiętnikarka. Po 1831 roku prowadziła w Warszawie przez kilkanaście lat salon literacki, w którym bywali między innymi Aleksander Tyszyński, Leon Potocki, Julian Bartoszewicz, Ludwik i Cyprian Norwidowie. Redagowała pismo “Pierwiosnek” wydawane w latach 1838-43, będące pierwszym polskim zbiorowym wydawnictwem tworzonym wyłącznie przez kobiety. Urodziła się 2 października 1799 roku. 1892 – Niemiecki inżynier Rudolf Diesel opatentował silnik wysokoprężny. Pięć lat później Rudolf Diesel zbudował pierwszy dwucylindrowy silnik o zapłonie samoczynnym, który otrzymał nagrodę Grand Prix na wystawie w Paryżu. W 1898 roku założył fabrykę swoich silników w Augsburgu, a dwa lata później Diesel Engine Company w Anglii. 1902 – W Warszawie urodził się Stefan Osiecki, filmowiec, grafik, alpinista, żołnierz kampanii wrześniowej. Jego imieniem nazwano jeden ze szczytów w chilijskich Andach – Cerro Osiecki. Tworzył filmy krótkometrażowe o tematyce górskiej. W 1927 roku nakręcił „Piękno Tatr”. W 1944 w Wielkiej Brytanii zmontował film „Opowieść o mieście”, składający się z ujęć nakręconych przez konspiracyjnych operatorów w Warszawie. Był twórcą barwnego plakatu związanego z Mistrzostwami Świata w hokeju na lodzie w Krynicy w 1931 roku. Zaprojektował także pierwsze wersje Górskiej Odznaki Turystycznej. Zmarł 7 maja 1977 roku w Londynie.1903 – W Wilnie urodził się Antoni Uniechowski, plastyk, scenograf, ilustrator książek, między innymi „Popiołów” Stefana Żeromskiego, „Potopu” Henryka Sienkiewicza i „Lalki” Bolesława Prusa. W latach 1945-1956 współpracował z tygodnikiem „Przekrój”. Zajmował się też plakatem, scenografią filmową i teatralną. Zmarł 23 maja 1976 roku w Warszawie. 120. rocznica1905 – Amerykański adwokat Paul Harris założył w Chicago organizację Rotary International. Jest to stowarzyszeniem przedsiębiorców i ludzi różnych zawodów z całego świata, które świadczy pomoc humanitarną oraz pomaga budować dobrą wolę i pokój na świecie. Obecnie w ponad 200 krajach jest milion 200 tysięcy rotarian zrzeszonych w ponad 32 tysiącach klubów, w tym 73 z Polski. 1907 – Urodził się hrabia Hans-Jürgen von Blumenthal, niemiecki oficer, aktywnie zaangażowany w antynazistowski ruch oporu, między innymi uczestnik nieudanego zamachu z 20 lipca 1944 na Adolfa Hitlera. Aresztowany, skazany na śmierć przez nazistowski Trybunał Ludowy, został stracony w więzieniu Plötzensee 13 października 1944 roku. 1915 – Urodził się Janusz Durko, historyk, archiwista i muzeolog. Był między innymi dyrektorem Muzeum Historycznego Miasta Stołecznego Warszawy. Za uratowanie w czasie okupacji niemieckiej kilkudziesięciu Żydów, uciekinierów z warszawskiego getta, Instytut Jad Waszem nadał mu i jego żonie Janinie tytuł „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Zmarł 6 września 2017 roku. 1915 – Urodził się Jon Hall, właściwie Charles Felix Locher, amerykański aktor filmowy. Grał między innymi w filmach: „Ali Baba i czterdziestu rozbójników”, „Cobra Woman”, „Niewidzialny agent” oraz „Zemsta niewidzialnego człowieka”. Zmarł 13 grudnia 1979 roku. 1915 – Urodził się Paul Warfield Tibbets junior, amerykański pilot wojskowy, generał brygady US Air Force, dowódca załogi Boeinga B-29 Superfortress o nazwie własnej „Enola Gay”, z którego 6 sierpnia 1945 roku zrzucono bombę atomową na Hiroszimę. Zmarł 1 listopada 2007 roku. 1916 – Zmarł Stanisław Rotwand, prawnik, przemysłowiec, finansista, filantrop, działacz społeczny i gospodarczy. W 1898 roku został współzałożycielem i prezesem Fundacji Tanich Mieszkań, która wybudowała osiedle tanich domów przy ulicy Górczewskiej w Warszawie. Był uważany za jednego z najważniejszych warszawskich kolekcjonerów dzieł sztuki. Działał też jako mecenas kultury – wspierał i sprawował opiekę nad artystami żydowskimi. Urodził się 11 czerwca 1839 roku. 1918 – Niemiecki inżynier Artur Scherbius złożył wniosek o opatentowanie wirnikowej maszyny szyfrującej Enigma. Była używana komercyjnie od lat 20. XX wieku, a później została zaadaptowana przez instytucje państwowe wielu krajów. Podczas II wojny światowej maszyna ta była wykorzystywana głównie przez siły zbrojne oraz inne służby państwowe i wywiadowcze Niemiec. Szyfr Enigmy złamali polscy kryptolodzy. Artur Scherbius urodził się 30 października 1878 roku, a zmarł 13 maja 1929. 105. rocznica1920 – 80 tysięcy osób uczestniczyło w wiecu w Cieszynie, domagając się przyłączenia Śląska Cieszyńskiego do Rzeczypospolitej i protestując przeciwko stronniczości międzynarodowej komisji, która wspierała Czechosłowację w sporze z Polską o ten region. Następnego dnia do Cieszyna przybyli przedstawiciele misji, by uzgodnić umowę polsko-czechosłowacką. W podpisanej 25 lutego umowie wojskowej postanowiono, że Cieszyn, Trzyniec, Jabłonków i Frysztat wrócą pod kontrolę wojsk polskich, a Karwina i Bogumin przypadną stronie czeskiej. Między wojskami obu państw, wzdłuż linii demarkacyjnej, wprowadzono też strefę neutralną, do której nie mogły one wkraczać. Liczba żołnierzy w pasie do 10 kilometrów od linii demarkacyjnej nie mogła po obu stronach przekraczać trzech tysięcy. Wojsko polskie powróciło do Cieszyna 27 lutego, witane przez wielotysięczny tłum Polaków. 1920 – Przedstawiciele Polski i Białoruskiej Republiki Ludowej podpisali w Rydze umowę o charakterze konwencji wojskowej, mówiącej o wspólnej walce z bolszewikami. Oddziały Białoruskiej Armii Narodowej liczące prawie trzy tysiące żołnierzy, pod dowództwem generała Stanisława Bułak-Bałachowicza, walczyły po stronie polskiej w wojnie z bolszewikami w latach 1919-1921. Od 15 sierpnia 1920 roku „bałachowcy” wzięli udział w kontrofensywie znad Wieprza oraz w Bitwie Warszawskiej. Przemieszczając się w kierunku Włodawy osiągnęli swój największy sukces militarny zdobywając Pińsk 26 września, gdzie wzięli do niewoli 2400 bolszewickich jeńców. 1927 – Zmarł Einar Holbøll, duński filantrop, naczelnik poczty królewskiej, znany z wprowadzenia do obiegu w 1904 pierwszego znaczka bożonarodzeniowego. Zysk z jego sprzedaży przeznaczono na działalność dobroczynną na rzecz duńskich dzieci. W 1927 jego podobizna ukazała się na znaczku bożonarodzeniowym. Urodził się 20 grudnia 1865 roku. 1928 – W Srebrnikach urodziła się Urszula Modrzyńska, aktorka filmowa i teatralna, odtwórczyni ról Doroty w „Pokoleniu” Andrzeja Wajdy oraz Jagienki w „Krzyżakach” Aleksandra Forda. Zmarła 11 grudnia 2010 roku. 95. rocznica1930 – Urodził się Jan Pakuła, dziennikarz i działacz społeczny. W latach 1965-1974 pełnił funkcję redaktora naczelnego Rozgłośni Polskiego Radia w Łodzi, a następnie w latach 1978-1981 funkcję redaktora naczelnego „Głosu Robotniczego”. Zmarł 21 października 2016 roku. 1930 – Zmarła Mabel Normand, właściwie Mabel Ethelreid Fortesque, amerykańska aktorka komediowa epoki kina niemego. Wystąpiła u boku Charlesa Chaplina między innymi w filmach: „Charlie i Mabel na spacerze”, „Charlie i manekin” oraz „Charlie jest tatusiem”. Urodziła się 10 listopada 1892 roku. 1936 – Urodził się Stanisław Szmidt, duchowny rzymskokatolicki, salezjanin, autor pieśni religijnych w tym między innymi polskiego przekładu „Barki”. Był autorem publikacji książkowych i artykułów o tematyce misji salezjańskich, a także pieśni religijnych, w tym „Usłysz Bożej Matki głos”, „Serce wielkie nam daj” czy napisanej w 1974 roku „Barki”, będącej wolnym tłumaczeniem pieśni południowoamerykańskiej i należącej do ulubionych pieśni papieża Jana Pawła II. Zmarł 22 lutego 2019 roku. 1938 – Michał Offierski na motoszybowcu Bąk ustanowił międzynarodowy rekord długotrwałości lotu, wynoszący pięć godzin 24 minuty i 19 sekund. 85. rocznica1938 – Urodził się Jiří Menzel, czeski reżyser, scenarzysta i aktor filmowy, laureat Oscara. Zaczął kręcić filmy w połowie lat 60. XX wieku. Jego obrazy, choć nieraz dotykają bardzo ważnych tematów, są jednocześnie poetyczne i dowcipne. Zaraz na początku swojej kariery zdobył Oscara za film „Pociągi pod specjalnym nadzorem” z 1966 roku, nakręcony według minipowieści pod tym samym tytułem czeskiego pisarza Bohumila Hrabala. Jeden z czołowych twórców tak zwanego nowego kina czeskiego. Przewodniczył jury konkursu głównego na 49. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji w 1992 roku. Zmarł 5 września 2020 roku. 85. rocznica1940 – Urodził się Peter Henry Fonda, amerykański aktor, scenarzysta oraz reżyser filmowy i telewizyjny. Wystąpił między innymi w filmach: „Tammy i doktor”, „Zwycięzcy”, „Lilith”, „Młodzi kochankowie” oraz „Swobodny jeździec”, do którego był także współtwórcą scenariusza. Zmarł 16 sierpnia 2019 roku. 1941 – Zespół kierowany przez amerykańskiego chemika Glenna T. Seaborga po raz pierwszy wytworzył pluton. Uczeni wykorzystali uran, który bombardowali jądrami deuteru. Ze względu na tajność „Projektu Manhattan”, pracę na temat pierwiastka opublikowano dopiero w 1946 roku. Najważniejszym jego izotopem jest 239Pu, stosowany do produkcji broni i w energetyce jądrowej. Orientacyjna cena grama dwutlenku plutonu wynosi 5800 dolarów. Czysty pluton potrafi osiągnąć cenę dwukrotnie wyższą. 1942 – Na Morzu Czarnym zatonął statek „Struma”, omyłkowo storpedowany przez sowiecki okręt podwodny. Na jego pokładzie znajdowało się 769 rumuńskich Żydów. 1942 – Wojna na Pacyfiku: japoński okręt podwodny ostrzelał rafinerię ropy w Santa Barbara w Kalifornii. Był to pierwszy japoński atak na obiekt w kontynentalnej części USA. 1943 – Oddział Gwardii Ludowej „Iskra” opanował Głogów Małopolski w powiecie rzeszowskim. Partyzanci spalili budynki magistratu, poczty i posterunku policji. 80. rocznica1945 – 100-tysięczna armia radziecka oraz pięć tysięcy polskich żołnierzy zdobyło Twierdzę Poznań. Dzień kapitulacji 20- tysięcznego niemieckiego garnizonu w cytadeli uznaje się za datę wyzwolenia Poznania spod okupacji niemieckiej. 1945 – Neutralna do tej pory Turcja przystąpiła do obozu aliantów i wypowiedziała wojnę Rzeszy Niemieckiej. Od wybuchu wojny w 1939 roku Turcja była zachęcana zarówno przez Niemców, jak i aliantów, do włączenia się do działań zbrojnych. Jednym z ważniejszych powodów nieprzystępowania do wojny były niekorzystne doświadczenia konsekwencji I wojny światowej dla Turcji oraz obawa przed Związkiem Radzieckim. 1945 – Zmarł Aleksiej Tołstoj, rosyjski pisarz, dramaturg, publicysta, jeden z głównych przedstawicieli rosyjskiej prozy realistycznej. Najbardziej znany jako autor „Drogi przez mękę”, trylogii rozgrywającej się w czasach rewolucji październikowej i poświęconej losom inteligencji. Był propagandzistą komunistycznym, idealizował Józefa Stalina, jako następcę Piotra Wielkiego. Podczas II wojny światowej Aleksiej Tołstoj był członkiem Państwowej Komisji Nadzwyczajnej badającej zbrodnię katyńską, która odpowiedzialnością za zabójstwo Polaków obarczyła Niemców. Urodził się 10 stycznia 1883 roku. 1951 – Urodziła się Ewa Bem, piosenkarka i wokalistka jazzowa, autorka tekstów, wykonawczyni takich przebojów jak: „Wyszłam za mąż zaraz wracam”, „Żyj kolorowo”, „Moje serce to jest muzyk”. Współpracowała z czołówką polskich muzyków jazzowych i najważniejszymi polskimi orkiestrami. Współpracowała też z gitarzystą Janem Borysewiczem oraz śpiewaczką operową Małgorzatą Walewską. Występowała nie tylko w Polsce, ale również na Kubie, w Indiach, Szwecji i innych państwach skandynawskich. Wystąpiła w Teatrze Narodowym w Warszawie w inscenizacji „Dekameron” w reżyserii Adama Hanuszkiewicza. W czerwcu 2018 roku ogłosiła zakończenie kariery. W czerwcu 2021 ogłosiła powrót na scenę muzyczną, a 31 lipca obchodziła 50-lecie pracy artystycznej podczas „Ladies’ Jazz Festival” w Gdyni.1955 – Urodził się Tomasz Stockinger, aktor. Grał między innymi w filmach: „Znachor”, „Lata dwudzieste… lata trzydzieste”, „Pestka”, „Szwadron”, „Pogranicze w ogniu”, „Godzina W” oraz w serialach telewizyjnych: „Dom”, „Klan”, 'Matki, żony i kochanki”. Jest również aktorem teatralnym. W 1981 zagrał główną rolę Cezarego Baryki w wystawianym przez Teatr Telewizji przedstawieniu „Przedwiośnie” w reżyserii Wojciecha Solarza. Współpracował z warszawskimi teatrami: Kwadrat, Dramatycznym, Na Woli, Syrena, Komedia i Roma.1955 – Urodził się Marcin Mostowski, filozof, logik, profesor Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmował się głównie logiką matematyczną, ze szczególnym uwzględnieniem teorii modeli skończonych, logiczną teorią języka naturalnego, filozofią matematyki, argumentacją etyczną. Zmarł 28 października 2017 roku.1955 – Urodził się John Howard Jones, brytyjski wokalista, kompozytor oraz autor tekstów. Od siódmego roku życia uczył się grać na fortepianie. Od 1979 roku występował w pubach i barach. Początkowo wykonywał fortepianowe przeróbki przebojów i standardów muzyki rozrywkowej. W krótkim czasie dorobił się własnego repertuaru. Głównym tematem swoich tekstów uczynił zacieranie się indywidualności człowieka w społeczeństwie. Jego największym przebojem było „What Is love”. W 1986 roku wystąpił we Wrocławiu. 1955 – Zmarł Paul Claudel, francuski poeta i dramaturg, symbolista. Jest między innymi autorem dramatów lirycznych: „Drzewo”, „Złota czaszka” oraz tomów poezji: „Pięć wielkich ód”, „Wieniec łask Roku Pańskiego”. Urodził się 6 sierpnia 1868 roku. 1960 – Urodziła się Anna Gronostaj, aktorka. Grała między innymi w filmach: „Soból i panna”, „CK Dezerterzy”, „Obywatel Piszczyk”, „Panna z mokrą głową”, „Młode wilki”, „Dzień świra”, „Parę osób, mały czas” oraz w serialach: „W labiryncie”, „Pensjonat pod Różą”. 1960 – Urodziła się Katarzyna Walter, aktorka. Grała między innymi w filmach: „Na wolność”, „Lubię nietoperze”, „Jedenaste przykazanie”, „Armelle” oraz w serialach: „Na Wspólnej”, „07 zgłoś się” i „Magda M.”. 1965 – Decyzją Senatu Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie utworzono Ogród Botaniczny. Położony w dzielnicy Sławin ma powierzchnię ponad 21 hektarów. Rośnie w nim między innymi 1600 gatunków drzew i krzewów, w tym 100 drzew w wieku ponad 100 lat. 1965 – Urodził się Andrzej Saramonowicz, scenarzysta, reżyser, producent, dziennikarz i dramaturg. Jest twórcą między innymi filmów: 'Ciało”, „Testosteron”, „Lejdis” oraz „Idealny facet dla mojej dziewczyny”. 1965 – Zmarł Stan Laurel, właściwie Arthur Stanley Jefferson, angielski komik, scenarzysta i reżyser. W 1960 roku uhonorowany został Oscarem za wybitne osiągnięcia w twórczości filmowej. Znany głównie z filmów z Oliverem Hardy, z którym stworzyli popularną serię komediową Flip i Flap. Urodził się 16 czerwca 1890 roku. 1970 – W Australii oddano do użytku linię kolejową Indian Pacific łączącą Perth nad Oceanem Indyjskim z Sydney nad Pacyfikiem. Linia liczy 4352 kilometrów długości. 1970 – Urodził się Wojciech Kuliński, aktor. Wystąpił między innymi w filmach i serialach: „Jutro będzie niebo”, „Samo życie”, „Na Wspólnej”, „Pierwsza miłość”, „Na sygnale”. 1970 – Urodziła się Marie-Josée Croze, kanadyjska aktorka filmowa. Laureatka nagrody dla najlepszej aktorki na 56. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes w 2003 roku za rolę w filmie „Inwazja barbarzyńców” Denysa Arcanda. Grała też w filmach: „Bitwa o Ziemię”, „Monachium”, „Nie mów nikomu”, „Motyl i skafander”. 1972 – Urodził się Joszko Broda, muzyk, multiinstrumentalista, producent muzyczny i kompozytor. Gra na drumli, fujarze postnej, fujarze sałaskiej, fujarkach pięciootworowych, fujarkach sześciootworowych, rogach, trombicie, skrzypcach, gajdach, kozie, okarynie, liściu, słomce, trzcinie i na wielu innych instrumentach, śpiewa po góralsku. Prowadzi warsztaty artystyczne i zespół dla dzieci. Joszka Brodę możemy usłyszeć na płycie „Beskidy”, wydanej przez Polskie Radio w 1997 w serii „Muzyka Źródeł”. Współpracował między innymi z Wojciechem Ossowskim, Wojciechem Waglewskim i zespołem Voo Voo, rodziną Pospieszalskich, Antoniną Krzysztoń, Anną Marią Jopek, zespołem Raz, Dwa, Trzy i 2Tm2,3. 1973 – Zmarł Dickinson Woodruff Richards, amerykański lekarz i fizjolog, laureat Nagrody Nobla, którą otrzymał w 1956 roku wraz z André Cournandem i Wernerem Forssmannem za prace z fizjopatologii krążenia oraz za badania nad cewnikowaniem serca. Urodził się 20 października 1885. 50. rocznica1975 – Urodziła się Julia Fiedorczuk, poetka, pisarka, tłumaczka i krytyczka literacka. W 2018 roku za tom „Psalmy” została laureatką Nagrody Poetyckiej imienia Wisławy Szymborskiej. W 2021 została nominowana do Nagrody Literackiej m.st. Warszawy za powieść „Pod słońcem”.1975 – Urodził się Francis Mulvey, australijski aktor pochodzenia nowozelandzkiego. Grał między innymi w filmach i serialach: „Kapitan Ameryka: Zimowy żołnierz”, „300: Początek imperium”, „Batman v Superman: Świt sprawiedliwości”, „Avengers: Koniec gry”, „Szkoła złamanych serc” i „Rush”. 1975 – Zmarł Leon Wójcikowski, tancerz, choreograf i pedagog, uważany za jednego z najwybitniejszych tancerzy baletowych XX wieku. Od 1915 roku występował w zespole „Les Ballets Russes”. Po II wojnie światowej był między innymi choreografem Opery Poznańskiej, London Festival Ballet, Opery w Kolonii oraz Teatru Wielkiego w Warszawie. Urodził się 20 lutego 1899 roku. 1978 – W Katowicach powstał Komitet Wolnych Związków Zawodowych. Jego założycielami byli Kazimierz Świtoń, Roman Kściuczek, Ignacy Pines, Władysław Sulecki i Tadeusz Kicki. Na spotkaniu założycielskim opracowano tekst apelu, w którym wezwano pracowników całego kraju do tworzenia Wolnych Związków Zawodowych. 45. rocznica1981 – W Moskwie rozpoczął się XXVI Zjazd KPZR. W jego obradach uczestniczyła polska delegacja z Wojciechem Jaruzelskim i Stanisławem Kanią na czele. Był to ostatni zjazd Leonida Breżniewa, który zmarł w 1982 roku. Podczas czterogodzinnego wystąpienia zaproponował kolejną rundę rozmów z USA w sprawie kontroli zbrojeń. Podczas zjazdu omawiano także sytuację w Polsce po powstaniu „Solidarności”. 1982 – Stan wojenny: W Warszawie zmarł funkcjonariusz MO, starszy sierżant Zdzisław Karos, postrzelony kilka dni wcześniej w tramwaju podczas próby rozbrojenia go przez członków organizacji Siły Zbrojne Polski Podziemnej, założonej przez grupę nastolatków w Grodzisku Mazowieckim. 1981 – Kazimierz Deyna podpisał kontrakt z amerykańskim klubem San Diego Sockers. Zadebiutował 28 marca 1981 w wygranym 2:1 meczu z Vancouver Whitecaps. W tym klubie grał regularnie przez siedem lat – rozegrał łącznie 105 spotkań. Kazimierz Deyna to jeden z najlepszych polskich piłkarzy w historii, grał w reprezentacji Polski w latach 1968-1978, był kapitanem drużyny narodowej i królem strzelców Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972. Karierę piłkarską zaczynał w nieistniejącym już klubie ZKS Włókniarz Starogard Gdański, później grał w ŁKS Łódź, Legii Warszawa i Manchesterze City, aby u schyłku piłkarskiej kariery osiąść w San Diego. Zginął w wypadku samochodowym w San Diego, w drodze powrotnej do domu, 1 września 1989 roku. 1982 – 53 procent mieszkańców Grenlandii opowiedziało się za wystąpieniem z Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej. Cztery lata wcześniej duński parlament przyznał Grenlandii autonomię. Grenlandia wystąpiła z EWG w 1985 roku i nie jest obecnie – w przeciwieństwie do Danii – członkiem Unii Europejskiej. 1986 – Premiera filmu „Bohater roku” w reżyserii Feliksa Falka, z Jerzym Stuhrem w roli głównej. Fabuła filmu stanowi kontynuację „Wodzireja”. „Bohater roku” został zgłoszony do rywalizacji o Oscara w kategorii filmu nieangielskojęzycznego. Reżyser zdobył zaś nagrodę na Polskim Festiwalu Filmów Fabularnych w Gdyni w 1986 roku. 1987 – W Poznaniu zmarł Edmund Szyc, piłkarz, działacz sportowy, współzałożyciel klubu Warta Poznań, powstaniec wielkopolski. W 1912 wraz z sześcioma kolegami, niezadowolony, że w zaborze pruskim w piłkę nożną można było grać tylko w niemieckich klubach, postanowił założyć pierwszy polski klub piłkarski w Poznaniu. W latach 1923-1924 był członkiem zarządu Polskiego Związku Piłki Nożnej, a później sędzią piłkarskim. Walczył w Powstaniu Wielkopolskim jako dowódca plutonu. Urodził się 11 listopada 1895 roku. 1988 – W Wałczu urodził się Michał Kubiak, siatkarz, mistrz świata z 2014 i 2018 roku, członek zwycięskiej drużyny Ligi Światowej, medalista mistrzostw Europy i Pucharu Świata. W latach 2015-2021 był kapitanem reprezentacji Polski. Pod koniec marca 2022 roku postanowił zakończyć karierę reprezentacyjną. 35. rocznica1988 – W Warszawie zmarł Mieczysław Milecki, aktor teatralny i filmowy, znany z filmów „Zbrodniarz i panna”, „Pingwin” i serialu „Podziemny front”, reżyser radiowy. Najbardziej znany jako ksiądz Komodziński w „Nocach i dniach” Marii Dąbrowskiej w reżyserii Jerzego Antczaka. Jego ostatnią rolą teatralną był Konrad w „Dziadach-Improwizacjach” w reżyserii Jerzego Grzegorzewskiego w warszawskim Teatrze Studio. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej, walczył w Powstaniu Warszawskim. Urodził się 9 listopada 1907 roku w Warszawie. 35. rocznica1991 – Marian Krzaklewski wybrany został przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. Zastąpił Lecha Wałęsę, pokonując w wyborach Bogdana Borusewicza i Lecha Kaczyńskiego. Jako przewodniczący związku aktywnie brał udział w bieżącym życiu politycznym w latach 90. W 1993 był inicjatorem złożenia przez parlamentarzystów „Solidarności” wniosku o wotum nieufności wobec rządu Hanny Suchockiej, którego uchwalenie doprowadziło do rozwiązania Sejmu przez prezydenta Wałęsę. Po przegranych przez partie prawicowe wyborach parlamentarnych w 1993 brał udział w inicjatywach zjednoczeniowych, między innymi w pracach Konwentu Świętej Katarzyny. W 1996 doprowadził do powstania Akcji Wyborczej „Solidarność” – bloku wyborczego, skupiającego większość ugrupowań polskiej prawicy, który wygrał wybory parlamentarne w 1997 roku. W 2000 startował w wyborach prezydenckich, zajmując trzecie miejsce za Aleksandrem Kwaśniewskim i Andrzejem Olechowskim. Rok po klęsce AWS w wyborach parlamentarnych w 2001 roku, zrezygnował ze stanowiska przewodniczącego „Solidarności”. 1992 – We francuskim Albertville zakończyły się XVI Zimowe Igrzyska Olimpijskie. Polskę reprezentowało 53 zawodników w dziewięciu dyscyplinach. Nie zdobyli żadnego medalu. Klasyfikację medalową wygrali Niemcy. 1995 – Zmarł James Herriot, właściwie James Alfred „Alf” Wight, brytyjski lekarz weterynarii i pisarz, autor cyklu powieści „Wszystkie stworzenia duże i małe”, na podstawie, których powstał serial BBC. Urodził się 3 października 1916 roku. 1997 – 69-letni Palestyńczyk Ali Abu Kamal otworzył ogień na tarasie widokowym na 86. piętrze Empire State Building w Nowym Jorku, zabijając duńskiego turystę, raniąc sześć osób, a następnie popełniając samobójstwo. 1998 – Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski w Warszawie i papież Jan Paweł II w Watykanie ratyfikowali konkordat między Polską a Stolicą Apostolską. Konkordat został zawarty 28 lipca 1993 w siedzibie Rady Ministrów przez arcybiskupa Józefa Kowalczyka, ówczesnego nuncjusza apostolskiego w Polsce, i Krzysztofa Skubiszewskiego, ówczesnego ministra spraw zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej w rządzie Hanny Suchockiej. Konkordat wszedł w życie 25 kwietnia 1998 roku. 25. rocznica1999 – Premier Jerzy Buzek kontrasygnował akt ratyfikujący Traktat północnoatlantycki i przystąpienie Polski do NATO. Kilkanaście dni później, 12 marca, Polska wraz z Czechami i Węgrami znalazła się w gronie pierwszych państw dawnego Układu Warszawskiego, które zostały przyjęte do NATO.2000 – Zmarła Ofra Haza, izraelska piosenkarka, kompozytorka, aktorka. Jej najbardziej znane piosenki to: „Chai’, „Im nin’alu”, „Elo Hi” z filmu „Królowa Margot” oraz „Deliver Us” z animowanego filmu „Książę Egiptu”. Urodziła się 19 listopada 1957 roku. 2000 – Zmarł Stanley Matthews, angielski piłkarz, prawoskrzydłowy. Pierwszy zdobywca Złotej Piłki tygodnika „France Football”. Jeden z największych fenomenów światowego futbolu, podziwiany za elegancki i skuteczny styl gry, nazywany go „czarodziejem dryblingu”. Pierwszy zawodowy kontrakt podpisał w 1932 roku, a profesjonalną karierę skończył w 1965, już po 50 urodzinach. Grał w klubach Stoke City oraz Blackpool, dla których zdobył 671 goli. Urodził się 1 lutego 1915 roku. 2001 – Decyzją ministerstwa zdrowia ustanowiono 23 lutego Ogólnopolskim Dniem Walki z Depresją. Celem akcji jest upowszechnienie wiedzy na temat depresji i zachęcenie chorych do leczenia. Według Światowej Organizacji Zdrowia WHO, depresja dotyka około 14 procent ludności świata, w Europie – nawet 27 procent. W Polsce na depresję leczy się około 1,5 miliona osób, na całym świecie około 350 milionów. 2001 – W fińskiej miejscowości Lahti polski skoczek narciarski Adam Małysz zdobył swój pierwszy tytuł mistrza świata. Był to pierwszy złoty medal narciarskich mistrzostw świata od czasów zwycięstwa biegacza Józefa Łuszczka w 1978, także w Lahti. Cztery dni wcześniej – 19 lutego – Adam Małysz zdobył srebrny medal na dużej skoczni w Lahti. Polacy, dzięki tym dwóm medalom, zajęli siódme miejsce w klasyfikacji medalowej mistrzostw świata w Lahti. 2005 – We Włoszech ukazała się piąta książka Jana Pawła II – „Pamięć i tożsamość”. Jest to zbiór filozoficznych i historycznych refleksji, a także wspomnień papieża na takie tematy, jak demokracja, wolność i prawa człowieka, a także totalitaryzmy XX wieku. W końcowej części książki znajdują się wspomnienia, dotyczące zamachu na życie papieża z 13 maja 1981 roku. 2005 – Zmarł Henryk Cyganik, poeta, dziennikarz, publicysta, satyryk i pisarz. Był między innymi kierownikiem literackim teatrów: imienia Ludwika Solskiego w Tarnowie, krakowskiego Teatru Groteska, Teatru Ludowego oraz dziennikarzem Rozgłośni Polskiego Radia w Krakowie. Był autorem słuchowisk radiowych, piosenek w „Spotkaniach z Balladą”, tekstów kabaretu „Pod Budą!” oraz tomów poetyckich „Regina”, „Gryps dla umarłych”, „Biała klinika”. Urodził się 17 listopada 1946 roku. 2006 – 65 osób zginęło, a 32 zostały ranne wskutek zawalenia hali targowej w Moskwie. 2007 – W porcie lotniczym w amerykańskim Phoenix zastosowano po raz pierwszy skaner do prześwietlania odzieży pasażerów przy pomocy promieniowania RTG.2009 – Zmarł Franciszek Starowieyski, grafik, malarz, rysownik i scenograf. Popularność zyskał w latach 60. XX wieku serią plakatów teatralnych i filmowych. Był twórcą tak zwanego teatru rysowania. Jego malarstwo cechowały fascynacja ciałem kobiecym o rubensowskich kształtach, zmysłowością oraz refleksja nad przemijaniem i śmiercią. Był laureatem wielu nagród, między innymi Grand Prix za plakat filmowy na festiwalu w Cannes w 1974 roku. Urodził się 8 lipca 1930 roku.2010 – Zmarł Stanisław Litak, historyk, badacz dziejów nowożytnych, profesor KUL. Zajmował się geografią historyczną, historią Kościoła w czasach nowożytnych, historią szkolnictwa oraz wychowania. Urodził się 23 lutego 1932 roku. 2011 – Z linii montażowej warszawskiej FSO zjechał ostatni samochód. Był to model Aveo Chevroleta produkowany przez ukraińskiego właściciela FSO – koncern UkrAWTO. W sumie wyprodukowano ponad 126 tysięcy egzemplarzy tego samochodu. W warszawskiej FSO od 1951 roku powstawały Warszawy, Syreny, Polskie Fiaty 125 p, Polonezy oraz samochody Daewoo. W sumie na Żeraniu wyprodukowano i zmontowano ponad trzy miliony 950 tysięcy samochodów. 2012 – Zmarł Kazimierz Żygulski, socjolog kultury, działacz polityczny, więzień sowieckich łagrów, minister kultury w latach 1982-1986 w rządach Wojciecha Jaruzelskiego i Zbigniewa Messnera. W sierpniu 1984 wszedł w skład Obywatelskiego Komitetu Obchodów 40. Rocznicy Powstania Warszawskiego. Urodził się 8 grudnia 1919 roku. 2012 – Urodziła się Stella Bernadotte, księżna Östergötland, córka następczyni szwedzkiego tronu Wiktorii. Księżniczka Stella jest druga w kolejności do szwedzkiego tronu i pierwszą kobietą w szwedzkiej historii, która urodziła się z prawem do odziedziczenia korony i która nie zostanie wyprzedzona przez męskiego potomka. 2014 – Zmarł Tadeusz Chyła, piosenkarz, kompozytor, gitarzysta, satyryk, aktor, członek „Silnej Grupy Pod Wezwaniem”, autor muzyki i wykonawca między innymi tekstu Andrzeja Waligórskiego „Ballada o cysorzu”. Urodził się 30 października 1933 roku. 2016 – Zmarł Natan Tenenbaum, polski satyryk, poeta i autor tekstów scenicznych, żydowskiego pochodzenia. W latach 60. XX wieku pracował jako dziennikarz w Polskim Radio. Był aktywnym uczestnikiem protestów studenckich w marcu 1968, brał udział w demonstracji przeciwko zdjęciu z afisza „Dziadów”. Był też autorem wielu protest songów i satyrycznych wierszy, wyśmiewających władze PRL. W 1969, po antysemickiej kampanii, wyemigrował do Szwecji. Tam prowadził kabaret polonijny „Krakowskie Przedmieście” oraz pracował w Instytucie Kultury Antycznej. Mimo emigracji tworzył wyłącznie po polsku. Angażował się w również w inicjatywy na rzecz demokratyzacji życia w Europie Wschodniej, współpracując między innymi z Radiem Wolna Europa. Najlepiej znanym dziełem Tenenbauma jest wiersz „Modlitwa o wschodzie słońca”. W 1980, w czasie pierwszego zrywu „Solidarności”, Tenenbaum wysłał ze Szwecji jego rękopis Jackowi Kaczmarskiemu. Ten przekazał go Przemysławowi Gintrowskiemu, który napisał do niego muzykę. Wykonywana przez Kaczmarskiego i Gintrowskiego piosenka stała się jednym z nieoficjalnych hymnów związku zawodowego i środowisk opozycyjnych w Polsce. Urodził się 27 grudnia 1940 roku. 2018 – Zmarł Lewis Gilbert, brytyjski reżyser, producent i scenarzysta. Aktor dziecięcy. Twórca trzech filmów o przygodach Jamesa Bonda – „Żyje się tylko dwa razy”, „Szpieg, który mnie kochał” i „Moonraker”. W 1966 roku wyreżyserował komedię „Alfie” z Michaelem Caine’em w roli głównej. Film zdobył pięć nominacji do Oscara, a sam Gilbert jako reżyser otrzymał nominację do Złotego Globu. Urodził się 6 marca 1920 roku. 5. rocznica2019 – Zmarł Krzysztof Ludwik Birkenmajer, geolog, speleolog i polarnik. Profesor w Instytucie Nauk Geologicznych PAN w Krakowie. Uczestniczył w 23 wyprawach na Spitsbergen, Antarktydę i Grenlandię, gdzie odkrył i opisał liczne formacje, z czego tylko na Antarktydzie wprowadził ponad 200 nazw geograficznych związanych z Polską. Jego imieniem nazwano 10 nowych kopalnych rodzajów i gatunków. Urodził się 6 października 1929 roku. 2019 – Zmarła Katherine Marie Helmond, amerykańska aktorka. Wystąpiła między innymi w filmach i serialach: ” Intryga rodzinna”, „Bandyci czasu”, „Beethoven 5”, „Wszyscy kochają Raymonda”, „Melissa i Joey”. Urodziła się 5 lipca 1929 roku. 2019 – Zmarł Tadeusz Kraśko, dziennikarz telewizyjny, reżyser i scenarzysta filmów dokumentalnych, reportażysta, publicysta, dyplomata. Realizator licznych reportaży zagranicznych, między innymi z Włoch, Kuby, Litwy, Rosji, USA, Szwecji, Niemiec i Chorwacji. Autor kilkudziesięciu tytułów literatury faktu, na przykład literackich rozmów z Jerzym Turowiczem, Arturem Międzyrzeckim i profesorem Adamem Zielińskim. Urodził się 28 października 1940 roku. 2020 – Zmarł Herve Bourges, były szef Radio France Internationale i grupy France Televisions. Ceniony we Francji dziennikarz telewizyjny był przez wiele lat ambasadorem Francji przy UNESCO, pełnił też od 2001 roku funkcję prezesa międzynarodowej unii prasy francuskojęzycznej. W 2012 roku wyemitowano ostatni reportaż telewizyjny przygotowany pod jego kierunkiem: „Algierskie doświadczenia z władzą”. Urodził się 2 maja 1933 roku.2020 – Zmarł Chitetsu Watanabe, japoński superstulatek. Po śmierci Gustava Gernetha 22 października 2019 roku został zweryfikowany przez Gerontology Research Group jako najstarszy żyjący mężczyzna na świecie. 12 lutego 2020 jego tytuł najstarszego żyjącego mężczyzny na świecie został uznany przez Księgę rekordów Guinnessa. Tego samego dnia zmarł Brazylijczyk Joao Zanol, co uczyniło Watanabe ostatnim żyjącym mężczyzną urodzonym w 1907. Urodził się 5 marca 1907 roku. 23 lutego – Ogólnopolski Dzień Walki z Depresją.23 lutego – Międzynarodowy Dzień Pomocy Potrzebującym. 23 lutego – Święto Geografii Wojskowej.23 lutego – Dzień bez Łapówki. 23 lutego – Tydzień Pomocy Osobom Pokrzywdzonym Przestępstwem, trwający od 20 do 26 lutego.. 23 lutego – Tydzień Modlitw o Trzeźwość Narodu, trwający od 19 do 25 lutego. Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/D.Panek/dok./w Siekaj

facebook
by e-smart.pl