13.11 Kalendarium historyczne – dok.

dokumentacja13 listopada 317. dzień rokuSłońce znajduje się w znaku Skorpiona. Wzeszło o godzinie 6.51, zajdzie o 15.49. Dzień będzie trwał osiem godzin i 58 minut. Imieniny obchodzą: Augustyn, Arkady, Arkadiusz, Benedykt, Kalikst, Mikołaj, Walenty i Wiktor. Kalendarium historyczne:354 – W Tagaście, w Afryce Północnej, urodził się Augustyn, jeden z najważniejszych chrześcijańskich filozofów i teologów, wieloletni biskup Hippony, święty Kościoła katolickiego i Cerkwi Prawosławnej. Jego najsłynniejsze dzieła to „Wyznania” i „O państwie bożym: przeciw poganom ksiąg XII”. Zmarł 28 sierpnia 430 roku. 565 – Zmarł Justynian I Wielki, cesarz bizantyjski, święty Kościoła prawosławnego. Dążąc do przywrócenia potęgi cesarstwa rzymskiego, odzyskał posiadłości w Afryce, Italii, na Sycylii i w Hiszpanii. Przeprowadził reformy wewnętrzne – opracował zbiór praw zwany „Kodeksem Justyniana”, przyczynił się do rozwoju kultury, zwłaszcza piśmiennictwa i budownictwa – zbudował bazylikę Hagia Sophia. Za jego czasów Cesarstwo Bizantyńskie osiągnęło największą świetność w swych dziejach. Urodził się 11 maja 483 roku. 1308 – Krzyżacy zajęli Gdańsk i dokonali rzezi jego mieszkańców. Ofiarą masakry padli przede wszystkim polscy rycerze wraz z rodzinami oraz część mieszczan. Pozostałych mieszczan wypędzono, a miasto spalono. Do dziś nie udało się ustalić nawet przybliżonej liczby ofiar. Przed sądami papieskimi strona polska mówiła o 10 tysiącach zamordowanych, Krzyżacy przyznawali się do zabicia kilkunastu osób. 1745 – Urodził się Valentin Hauy, francuski nauczyciel kaligrafii, założyciel pierwszej szkoły dla niewidomych dzieci w Paryżu. Był pomysłodawcą alfabetu dla niewidomych – wypukłe, duże, łacińskie litery do czytania dotykiem, udoskonalonego później przez Louisa Brailla’a. Zmarł 18 marca 1822 roku. 1806 – Urodziła się Emilia Plater, uczestniczka powstania listopadowego, walcząca w oddziale partyzanckim na Żmudzi. Symbol bohaterstwa kobiet polskich walczących o niepodległość, bohaterka narodowa Polski, Białorusi i Litwy. Adam Mickiewicz poświęcił jej wiersz „Śmierć pułkownika”. Zmarła 23 grudnia 1831 roku. 1817 – We Lwowie powstał Zakład Narodowy imienia Ossolińskich „Ossolineum”, jeden z najważniejszych ośrodków badań nad kulturą polską. W placówce, która obecnie ma swoją siedzibę we Wrocławiu, znajdują się ważne dla kultury polskiej starodruki, między innymi „De revolutionibus…” Mikołaja Kopernika z 1543, „Pieśni” Jana Kochanowskiego z 1586 roku czy rękopis poematu „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza z 1834. Zakład jest wydawcą serii „Biblioteka Narodowa”. 205. rocznica1836 – Urodził się Jarosław Dąbrowski, generał, działacz rewolucyjny i niepodległościowy, organizator Centralnego Komitetu Narodowego przygotowującego powstanie narodowe. Aresztowany przed jego wybuchem, zesłany na katorgę, w drodze na Syberię zbiegł i wyjechał do Francji. Uczestnik Komuny Paryskiej, kilka dni przed śmiercią mianowany naczelnym wodzem wojsk Komuny, zginął w obronie Paryża, 23 maja 1871 roku. 1850 – Urodził się Robert Louis Stevenson, szkocki podróżnik, pisarz, autor powieści fantastyczno-przygodowych „Wyspa skarbów” i „Porwany za młodu”, sensacyjno-groteskowych, opowiadania „Dziwna historia dr Jekylla i Mr Hyde’a”, a także zbioru wierszy dla dzieci „Czarodziejski ogród wierszy”. Zmarł 3 grudnia 1894 roku w wieku 44 lat. 1851 – Urodził się Klemens Bachleda, góral, zakopiańczyk, przewodnik tatrzański, pierwszy polski ratownik górski, który zginął tragicznie podczas akcji ratunkowej w Tatrach. Zginął 6 sierpnia 1910 roku na Małym Jaworowym Szczycie, idąc na ratunek taternikowi Stanisławowi Szulakiewiczowi, Bachledę porwała lawina kamieni. Jego ciało odnaleziono dopiero po kilku dniach. 1868 – Zmarł Gioacchino Rossini, włoski kompozytor operowy, mistrz stylu bel canto. Autor utworów kameralnych, utworów religijnych, pieśni. Stworzył 39 oper, z których do najbardziej znanych należą: „Cyrulik sewilski”, „Włoszka w Algierze”, „Kopciuszek, „Wilhelm Tell” i „Sroka złodziejka”. Urodził się 29 lutego 1792 roku. 1881 – Urodził się Wincenty Drabik, malarz i scenograf, jeden z twórców nowoczesnej scenografii polskiej. Wykładowca w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, przez wiele lat był związany z Teatrem Polskim, w którym opracował wiele dekoracji do sztuk z repertuaru klasycznego, w tym do „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego, „Nie-Boskiej komedii” Zygmunta Krasińskiego, „Mieszczanina szlachcicem” Moliera. Zmarł 1 lipca 1933 roku. 1886 – Urodziła się Mary Wigman, niemiecka tancerka, choreograf i pedagog. Miała własne szkoły tańca w Dreźnie i Berlinie Zachodnim, w których uczyła tzw. „tańca wyrazistego”, czyli odrzucającego podstawowe techniki baletu klasycznego. W 1921 roku rozpoczęła występy z własną grupą taneczną, z którą, z przerwami, pracowała do 1961 roku. Zmarła 19 września 1973 roku. 1892 – Urodził się Paweł Zołotow, pionier polskiego lotnictwa, pilot wojskowy i cywilny, rekonstruktor zabytkowych samolotów. Już jako nastolatek pasjonował się lotnictwem, śledził w prasie doniesienia o rozwoju aeronautyki. W 1910 roku odbył swój pierwszy lot na samolocie Farman IV. Po wybuchu I wojny światowej, na własną prośbę, został skierowany do eskadry lotniczej armii rosyjskiej. Brał udział w działaniach wojennych przeciwko Niemcom na froncie południowo-zachodnim. W 1924 roku stał się posiadaczem pierwszego prywatnego samolotu w Polsce. Paweł Zołotow wykorzystywał go do lotów pasażerskich i reklamowych. Na tym samolocie brał udział w 1926 roku w pokazach lotniczych w Poznaniu. Były to pierwsze w Polsce pokazy lotów z pasażerem-akrobatą. Po przejściu na emeryturę zajął się budowaniem replik starych samolotów. Zmarł 8 listopada 1979 roku. 130. rocznica1897 – Zmarł Ernest Giles, angielski podróżnik, badacz Australii, który jako pierwszy zbadał Pustynię Gibsona, przechodząc ją w 1876 roku. Najbardziej znany jako organizator i dowódca czterech wypraw badawczych w centralnej Australii. W 1872 roku, jako pierwszy Europejczyk, ujrzał monolity Kata Tjuta, znane także, jako Mount Olga. Urodził się 7 lipca 1835 roku. 125. rocznica 1899 – Urodził się Tadeusz Kulisiewicz, malarz, grafik i rysownik, członek Stowarzyszenia Polskich Artystów Grafików „Ryt”, członek honorowy Akademii Sztuki we Florencji, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Do 1939 roku wykonywał głównie drzeworyty zbliżone do sztuki ludowej, tematycznie związane z Podhalem – cykle: „Szlembark”, „Bacówka”, „Wieś w Gorcach”. W 1945 rysował ruiny Warszawy, tworząc cykl stu rysunków tuszem „Ruiny Warszawy 1945”. Po wojnie rysował tuszem, w tym cykle z podróży: „Chiny”, „Indie”, „Meksyk”. Zmarł 18 sierpnia 1988 roku.1903 – Zmarł Camille Pissaro, francuski malarz impresjonista, autor pejzaży oraz widoków miejskich, scen rodzajowych i portretów. Znany jako „ojciec impresjonizmu”. Malował sceny z wiejskiego życia, szczególnie ludzi pracujących na polu, a także scenki z Montmartre. Za życia udało mu się sprzedać zaledwie kilka obrazów. Urodził się 10 lipca 1830 roku. 1903 – Urodziła się Janina Dziarnowska, pisarka i tłumaczka, reportażystka, znawczyni literatury radzieckiej, autorka powieści: „Miasto nowych ludzi”, „Powieść o Annie”, „Gdy spada lawina”, „Jesteśmy z Nowej Huty”. Podczas okupacji organizowała nauczanie młodzieży oraz pomagała rodzinom osób aresztowanych przez Niemców. Zmarła 22 grudnia 1992 roku. 1907 – We francuskim Lisieux Paul Cornu wzniósł się po raz pierwszy w historii dwuwirnikowym śmigłowcem własnej konstrukcji na wysokość 30 centymetrów i utrzymywał w powietrzu przez 20 sekund. 115. rocznica1910 – Urodziła się Irena Starkówna, aktorka teatralna, jedna z czołowych aktorek Teatru Wybrzeże w Gdańsku, z którym związana była ponad 25 lat. Zmarła 22 czerwca 1993 roku. 1911 – Zginął tragicznie Wojciech Piechowski, malarz, autor realistycznych scen rodzajowych, portretów, scen religijnych, pejzaży. Za obraz „Droga i życie nasze” otrzymał brązowy medal na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu w 1889 roku. Urodził się 23 kwietnia 1849 roku. 1912 – Zmarł Karol Lewakowski, adwokat, działacz ludowy, współtwórca Stronnictwa Ludowego w Galicji i jego pierwszy prezes. Brał udział w powstaniu styczniowym. Od 1896 przebywał na emigracji w Szwajcarii. Urodził się 28 marca 1836 roku w Snopkowie koło Lwowa. 110. rocznica1920 – Urodził się Stanisław Swen Czachorowski, poeta i aktor, podczas okupacji prowadził razem z Mironem Białoszewskim konspiracyjny Teatr Swena, po wojnie aktor Teatru Powszechnego i Teatru Małego w Warszawie. Autor tomików wierszy: „Ani litera, ani ja”, „Planeta cykuty”, „Czas do człowieka”, „Klęczniki oriońskie”. Zmarł 26 lutego 1994 roku. 1921 – W Krakowie, a później w Warszawie ukazała się jednodniówka futurystów – słynny manifest „Nuż w brzuchu. Jednodńuwka futurystów”. Był to plakat, na którym umieszczono bez zachowania zasad ortografii postulaty, wiersze, recenzje i fragmenty książek takich artystów jak: Leon Chwistek, Stanisław Młodożeniec, Bruno Jasieński czy Tytus Czyżewski. Cały nakład „Noża w bżuhu” został skonfiskowany przez cenzurę. 1924 – Władysław Reymont jako drugi po Henryku Sienkiewiczu polski pisarz otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Nagrodzona została powieść „Chłopi”, która nawiązywała do fascynacji chłopską energią, naturalnością i prostotą życia, charakterystyczną dla wielu dzieł początków XX wieku, nazywanej niekiedy „chłopomanią”. Powieść dobrze przyjęta przez czytelników wkrótce została przełożona na język niemiecki, rosyjski, szwedzki, czeski, hiszpański i angielski. 1924 – Synod Kościoła prawosławnego w Konstantynopolu uznał autokefalię, czyli niezależność cerkwi prawosławnej w Polsce. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny liczy siedem diecezji obejmujących 253 parafie, do których należy ponad 500 tysięcy wiernych. W spisie powszechnym 2011 wyznanie prawosławne deklarowało ponad 156 tysięcy wiernych. Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny obejmuje opieką także diecezję Rio de Janeiro i Olinda-Recife w Brazylii. 1924 – Urodził się Motoo Kiura, japoński genetyk, biolog molekularny, autor neutralistycznej teorii ewolucji molekularnej. Autor licznych publikacji naukowych w tym podręcznika „Szkice genetyki populacyjnej”. Od 1953 roku pracował w Stanach Zjednoczonych. Zmarł 13 listopada 1994 roku. 1927 – Oddano do użytku podwójny Holland Tunnel pod rzeką Hudson, łączący nowojorski okręg Manhattan z Jersey City w stanie New Jersey. Tunel budowany był w latach 1920-1927. Jest to jeden z najstarszych tuneli wentylowanych mechanicznie – 84 wentylatory zapewniają wymianę powietrza w tunelu co 90 sekund. W 1982 roku Holland Tunnel został uznany za Narodowy Pomnik Historyczny Inżynierii Cywilnej i Mechanicznej, a w 1993 roku za Narodowy Pomnik Historyczny. 95. rocznica1937 – Urodził się Stanisław Oślizło, piłkarz, 57-krotny reprezentant Polski, zawodnik między innymi Górnika Zabrze, w którego barwach w 1970 roku zagrał w finale Pucharu Zdobywców Pucharów, przegrywając z Manchesterem City 1:2. Jedynego gola dla polskiej drużyny zdobył właśnie Stanisław Oślizło. W 2001 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski Orderu Odrodzenia Polski. Od 2014 jest członkiem Klubu Wybitnego Reprezentanta. 85. rocznica1937 – W Krakowie urodził się Adam Hollender, operator filmowy. Uznanie w świecie filmu zdobył na przełomie lat 60. i 70. dzięki zdjęciom do Oscarowego „Nocnego kowboja” Johna Schlesingera, „Narkomanów” z Alem Pacino w roli głównej oraz „Bezbronnych nagietków” Paula Newmana. 85. rocznica1938 – W Krakowie urodziła się Roma Ligocka, pisarka, malarka. Autorka książek: „Znajoma z lustra”, „Kobieta w podróży” oraz „Tylko ja sama”. Oglądając film „Lista Schindlera” Stevena Spielberga rozpoznała samą siebie w postaci dziewczynki w czerwonym płaszczyku. Było to inspiracją do napisania książki „Dziewczynka w czerwonym płaszczyku”. Roma Ligocka opisała w niej między innymi dzieciństwo spędzone w getcie, strach, upokorzenie, śmierć bliskich, a także lata powojenne. 1939 – Premier i Naczelny Wódz generał Władysław Sikorski powołał Komitet Ministrów do spraw Kraju oraz Związek Walki Zbrojnej. Organizacja ta zastąpiła Służbę Zwycięstwu Polski. ZWZ miał skupić wojskową konspirację na ziemiach polskich. Komendantem został Kazimierz Sosnkowski rezydujący w Paryżu. W kraju działalnością ZWZ kierował pułkownik Stefan Rowecki, pseudonim „Grot”. Ze Związku Walki Zbrojnej powstała w 1942 roku Armia Krajowa. 1942 – W nocy z 12 na 13 listopada stoczona została pierwsza amerykańsko-japońska bitwa morska w rejonie Guadalcanal na Pacyfiku. Zatopiony został japoński pancernik „Hiei”, amerykańskie krążowniki USS „Atlanta” i „Juneau” oraz kilka niszczycieli z obu stron. Dwa dni po pierwszej bitwie, w nocy z 14 na 15 listopada, doszło do II bitwy pod Guadalcanal. 80. rocznica1943 – Urodził się Włodzimierz Korcz, kompozytor, pianista, aranżer, dyrygent, twórca muzyki dla kabaretów: Olgi Lipińskiej, Pod Egidą, TEY, muzyki filmowej, „07 zgłoś się”, „Lata dwudzieste… lata trzydzieste…”, a także twórca przebojów „”Być kobietą”, „Odkryjemy miłość nieznaną”, „Jaka róża taki cierń”, „Żeby Polska była Polską”. Pisał też piosenki i musicale dla harcerskiego zespołu „Gawęda”. Skomponował pieśni do słów Karola Wojtyły oraz hymn „O potężny Królu Chryste”, a także „Pieśń Papieską”. Jest twórcą koncertu kolędowego, granego nieprzerwanie od kilkunastu lat. W 2015 został odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”.1946 – Urodził się Stanisław Barańczak, pisarz, poeta, jeden z najważniejszych twórców Nowej Fali, tłumacz literatury angielskiej, redaktor i wykładowca – od 1981 roku na Harvard University w Stanach Zjednoczonych. W 1976 roku współzałożyciel Komitetu Obrony Robotników. Autor zbiorów wierszy „Jednym tchem”, „Dziennik poranny” czy „Podróż zimowa”, szkiców: „Przed i po”, „Książki najgorsze”, „Ironia i harmonia”. Od 1977 roku został objęty cenzuralnym zakazem publikacji. Od 1981 roku przebywał na emigracji w Stanach Zjednoczonych. W 2015, pośmiertnie, odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 26 grudnia 2014 roku. 1947 – Urodził się Janusz Strobel, gitarzysta, kompozytor i aranżer. Skomponował wiele przebojów, w tym dla: Ewy Bem, Hanny Banaszak, Ryszarda Rynkowskiego, Ireny Santor. Stworzył kilka formacji jazzowych, współpracując w nich z czołowymi polskimi muzykami. Jest autorem muzyki do spektakli poetyckich. Janusz Strobel gra na gitarze, zbudowanej specjalnie dla niego przez znakomitego polskiego lutnika – Bogusława Teryksa. 75. rocznica1949 – Urodził się Stanisław Wielanek, wokalista, instrumentalista, zbieracz folkloru miejskiego, założyciel Kapeli Czerniakowskiej i Kapeli Warszawskiej, z którą dokonał wielu nagrań. W swoim dorobku ma 34 płyty, w tym sześć złotych. Skomponował muzykę do ponad tysiąca piosenek oraz pięciu musicali. Autor książki „Szlagiery starej Warszawy – śpiewnik andrusowski”. Zmarł 23 grudnia 2016 roku. 1955 – Urodziła się Whoopi Goldberg, amerykańska aktorka i piosenkarka. Laureatka Oscara za rolę drugoplanową w filmie „Uwierz w ducha”. Zasłynęła z licznych ról komediowych, między innymi w obrazach: „Włamywaczka”, „Klan urwisów”, „Śmiercionośna ślicznotka”, „Wyścig szczurów”, „Zakonnica w przebraniu”. W 2003 nadano jej tytuł honorowy ambasadorki dobrej woli UNICEF. 1956 – Urodził się Janusz Rudnicki, pisarz i eseista, w okresie stanu wojennego działał w NSZZ „Solidarność” Był nominowany do Nagrody Literackiej Nike 2008 za utwór „Chodźcie, idziemy”, znalazł się także w finale Nagrody Literackiej Nike 2010. Autor powieści „Można żyć”, „Der Grenzgänger” i trylogii „Życiorysta”. 1962 – W Warszawie zmarł generał Wiktor Thommee, we wrześniu 1939 roku dowódca Grupy Operacyjnej „Piotrków” i obrony Modlina. Po kapitulacji Modlina został aresztowany przez Niemców. Przebywał w kilku obozach jenieckich. Po wyzwoleniu przedostał się do Wielkiej Brytanii. Od kwietnia 1945 służył w Polskich Siłach Zbrojnych. W styczniu 1947 powrócił do Polski. Urodził się 30 grudnia 1881 roku. 60. rocznica1962 – Powstała Liga Obrony Kraju. Było to stowarzyszenie współpracujące z MON jako organizacja paramilitarna. Miała na celu umacnianie obronności Polski. Dzięki rozbudowanej bazie szkoleniowej LOK realizowała zadania szkoleniowe przedpoborowych zlecane przez Ministerstwo Obrony Narodowej: kursy kierowców samochodowych, płetwonurków i kandydatów do szkół podoficerskich zasadniczej służby wojskowej. 60. rocznica1964 – Urodziła się Małgorzata Saramonowicz, pisarka i dziennikarka, autorka powieści „Sanatorium”, „Lustra”, „Siostra” oraz scenariusza i dialogów serialu „Tango z aniołem”. 1970 – W Pakistanie Wschodnim cyklon spowodował śmierć około dwustu tysięcy osób. Była to jedna z największych klęsk żywiołowych XX wieku. 1973 – W Wielkiej Brytanii ogłoszono stan wyjątkowy w związku z kryzysem paliwowym. Państwa arabskie eksportujące ropę naftową ograniczyły eksport tego surowca. Miał to być odwet za poparcie udzielone Izraelowi w wojnie Jom Kipur. 1974 – Zmarł Vittorio de Sica, włoski reżyser, scenarzysta i aktor, przedstawiciel włoskiego neorealizmu. Wystąpił w ponad 150 filmach, wyreżyserował kilkadziesiąt, wśród nich „Złodzieje rowerów”, „Złoto Neapolu”, „Cud w Mediolanie”, „Dzieci patrzą na nas”, „Czarownice”, „Kochankowie”, „Krótkie wakacje”. Urodził się 7 lipca 1901 roku. 1976 – Zmarł Konrad Eberhardt, eseista, krytyk filmowy i literacki, tłumacz. Zadebiutował na łamach tygodnika „Dziś i Jutro”. Był znawcą francuskiej literatury i francuskiej „nowej fali”. Autor prac: „Podróże do granic filmu”, „Jean-Luc Godard”, „Wojciech Has”, „Dzień dzisiejszy filmu francuskiego”, „O polskich filmach”. Urodził się 29 kwietnia 1931 roku. 1982 – Zmarł Bolesław Mrówczyński, prozaik, publicysta, autor między innymi cyklu powieści o Polakach, którzy zasłużyli się działalnością poza krajem: „Człowiek bez nazwiska”, „Błękitny trop”, „Cień Montezumy”, „Droga wśród skał”. Akcja powieści Mrówczyńskiego rozgrywała się w egzotycznej scenerii Kamerunu, Indonezji, Meksyku, Brazylii, Peru, czy Syberii, co miało ścisły związek z losami ich bohaterów – często polskich powstańców powstań narodowych XIX wieku. Urodził się 22 lipca 1910 roku. 40. rocznica 1985 – Wybuch wulkanu Nevado del Ruiz w Kolumbii zniszczył miasteczko Armero. Zostało zasypane lawiną śniegu, błota i skał. Lawiny spłynęły w dół stoku z dużą prędkością, pokrywając obszar do 100 kilometrów od epicentrum, w niektórych miejscach ponad 50 metrową warstwą. Z 29 tysięcy mieszkańców zginęło ponad 20 tysięcy osób. 1988 – W pałacu Alhambra w Granadzie Miles Davis otrzymał szlachectwo i został wprowadzony do Zakonu Kawalerów Maltańskich. Miles Davis był jednym z najsłynniejszych trębaczy jazzowych w historii. W 1984 roku otrzymał nagrodę Sonning Music Award za całokształt osiągnięć w dziedzinie muzyki. Zmarł 28 września 1991 roku. 1988 – Zmarł Antal Doráti, węgiersko-amerykański dyrygent, uczeń Béli Bartoka, dyrygent wielu amerykańskich i europejskich orkiestr. Od końca lat 30. XX wieku przebywał w Stanach Zjednoczonych. Antal Doráti nie tylko dyrygował, lecz również komponował i aranżował. W 1983 został pasowany przez Elżbietę II na rycerza. Urodził się 9 kwietnia 1906 roku. 1990 – Pojawiła się pierwsza strona WWW. Autorem pierwszych witryn internetowych był brytyjski fizyk i programista Tim Berners-Lee.1991 – Zmarł Henryk Borowski, aktor teatralny, karierę rozpoczął przed wojną występami w wileńskim Teatrze na Pohulance, po wojnie najdłużej występował w Teatrze Współczesnym i Teatrze Telewizji. Grał również w filmach: „Krzyżacy”, „Noce i dnie”, „Hrabina Cosel”, „Wesele”, „Jezioro Bodeńskie”. Przez długie lata był związany z Polskim Radiem, występował w słuchowiskach, między innymi Jacka Janczarskiego i Adama Kreczmara. Urodził się 14 lutego 1910 roku. 1992 – Premiera horroru „Drakula” w reżyserii Francisa Forda Coppoli. Film otrzymał trzy Oscary za najlepsze kostiumy, charakteryzacje i efekty dźwiękowe. Główne role zagrali: Gary Oldman, Winona Ryder, Anthony Hopkins i Keanu Reeves. Muzykę do tego filmu skomponował Wojciech Kilar. 30. rocznica1994 – Zmarł Motoo Kiura, japoński genetyk, biolog molekularny, autor neutralistycznej teorii ewolucji molekularnej. Autor licznych publikacji naukowych w tym podręcznika „Szkice genetyki populacyjnej”. Od 1953 roku pracował w Stanach Zjednoczonych. Urodził się 13 listopada 1924 roku. 2009 – Premiera filmu „Rewers” w reżyserii Borysa Lankosza. Film był polskim kandydatem do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego, przyznawanego podczas 82. ceremonii wręczenia Oscarów przez Amerykańską Akademię Sztuki i Wiedzy Filmowej. Obraz, w którym główne role grają Agata Buzek i Marcin Dorociński, zdobył najważniejsze nagrody 34. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych Gdynia 2009. 2012 – Zmarł Erazm Ciołek, fotoreporter, pracownik Polskiej Agencji Prasowej. W latach 80. XX wieku był jednym z czołowych fotoreporterów rejestrujących przemiany polityczne i społeczne w Polsce. W 1981 roku wydał album zawierający 112 zdjęć strajkujących robotników Stoczni Gdańskiej. Wykonał pokazywaną w całej Polsce serię zdjęć podczas pogrzebu warszawskiego maturzysty Grzegorza Przemyka, zamordowanego przez milicję w maju 1983. Twórca albumu „Polska, sierpień 1980 – sierpień 1989”. Autor licznych wystaw i laureat wielu nagród. Urodził się 24 czerwca 1937 roku. 10. rocznica2012 – Zmarła Yao Defen Chinka, znana ze swego niezwykłego wzrostu. W 2008 roku została wpisana do księgi rekordów Guinnessa jako najwyższa kobieta na świecie. Osiągnęła wzrost 234 centymetrów, przy wadze 200 kilogramów. Urodziła się 16 lipca 1972 roku. 10. rocznica2015 – Seria zamachów terrorystycznych w Paryżu i Saint-Denis we Francji. Doszło do trzech eksplozji i sześciu strzelanin. W teatrze Bataclan zamachowcy wzięli zakładników i starli się ze szturmującą policją. Zabito ośmiu sprawców. Łącznie zginęło 137 osób, w tym 87 w Bataclan. Ponad 300 osób zostało rannych. Prezydent Francji François Hollande ogłosił stan wyjątkowy oraz tymczasowe zamknięcie granic. Państwo Islamskie potwierdziło swój udział w atakach. Były to najkrwawsze ataki we Francji od czasu II wojny światowej i doprowadziły do pierwszego stanu wyjątkowego na terenie całego kraju od czasu wojny algierskiej w 1961.2015 – Prezydent Andrzej Duda desygnował na urząd premiera Beatę Szydło. 16 listopada 2015 roku powołał ją na to stanowisko i dokonał zaprzysiężenia członków nowego rządu. Dwa dni później Beata Szydło wygłosiła exposé, a jej rząd uzyskał wotum zaufania. Beata Szydło była premierem do grudnia 2017 roku, kiedy to zastąpił ją Mateusz Morawiecki. 2017 – Zmarła Alina Janowska, aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna. Podczas okupacji została oskarżona o współpracę z podziemiem i pomoc rodzinie żydowskiej. Przez siedem miesięcy więziona na Pawiaku w Warszawie. Wielokrotnie przesłuchiwana na Szucha. Ostatecznie została zwolniona z więzienia, co uratowało ją przed wywozem do Oświęcimia. Brała udział w Powstaniu Warszawskim, jako łączniczka dowództwa batalionu „Kiliński”. Jej pierwszy występ w 1943 roku zapowiadał Jerzy Waldorff, a akompaniowali Witold Lutosławski i Andrzej Panufnik. Debiutancką rolę zagrała w filmie „Zakazane piosenki” w 1946 roku, później wystąpiła jeszcze między innymi w filmach „Skarb”, „Rozmowy kontrolowane” czy serialach „Podróż za jeden uśmiech” i „Wojna domowa”. Urodziła się 16 kwietnia 1923 roku. 5. rocznica2018 – Zmarła Regina Bielska-Milner – piosenkarka. Wykonawczyni piosenek: „Szeptem”, „Żyje się raz”, „Liliowy wrzos”, „Czarny Orfeusz”, „Samotny dom” i wielu innych. Śpiewała, jako solistka zespołu „Albatros”, współpracowała z chórem Czejanda, występowała w Polskim Radiu. Urodziła się w Wilnie, 5 listopada 1926 roku. 2021 – Zmarł Janusz Sztyber, wokalista, aktor, lektor i tłumacz. W latach 1975-1977 zdobywał wykształcenie muzyczne w Laboratorium Piosenki pod kierunkiem profesora Aleksandra Bardiniego. W 1977 był członkiem grupy wokalnej „Familia”, założonego przez Antoniego Kopffa. Od roku 1980 przebywał 27 lat na emigracji w USA. Po powrocie na stałe w 2007 roku do kraju, odnowił swoje związki z polską kulturą. Jako aktor występował w serialach „Na dobre i na złe” i „Samo życie” oraz w filmach fabularnych „Kanadyjskie sukienki” i „Kurs na Wschód”. Urodził się 25 listopada 1951 roku. 1. rocznica2021 – Zmarł Wilbur Smith, angielskojęzyczny prozaik urodzony w Rodezji Północnej, mieszkał w Południowej Afryce. Napisał między innymi: „Bóg Nilu”, „Siódmy papirus”, „Gdy poluje lew”, „Łowcy diamentów”. Urodził się 9 stycznia 1933 roku. 1. rocznica2021 – Zmarł w Nowym Jorku Janusz Sporek, polonijny działacz społeczny, dyrygent, nauczyciel, dziennikarz, zdobywca nagrody „Przeszłość/Przyszłość” imienia Janusza Kurtyki. Był prezesem Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych. Wśród Polonii znany był głównie jako dyrygent i pedagog muzyczny oraz działacz walczący o obronę dobrego imienia Polski. Urodził się w 1949 roku. 1. rocznica13 listopada – Światowy Dzień Ubogich, święto ustanowione w 2016 roku przez papieża Franciszka, obchodzone w XXXIII Niedzielę Zwykłą, wypadające pomiędzy 13 a 19 listopada. 13 listopada – Międzynarodowy Dzień Niewidomych, obchodzony w dzień urodzin francuskiego pedagoga Valentina Haüya w 1745 roku, założyciela pierwszej szkoły dla niewidomych w Paryżu.13 listopada – Święto Służby Uzbrojenia i Elektroniki, obchodzone w Polsce od 2009 roku. Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/D.Panek/dok./w Siekaj