Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, w roku 1934 do Komisji Kodyfikacyjnej został złożony projekt działu polskiego kodeksu cywilnego o stosunkach prawnych rodziców i dzieci, opracowany przez profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego Stanisława Gołąba, referenta podkomisji. Jak napisał sam autor: „Projekt ma na celu zapobiec rozluźnieniu związku rodzinnego, przeciwstawiając się modnym w niektórych państwach prądom, zmierzającym do odebrania wychowania dzieci domowi rodzicielskiemu […]. Projekt prawa rodzinnego przeciwstawia się hasłom bezwzględnego egoizmu, łącząc przez swoje przepisy elementy indywidualne i zbiorowe, tendencję osobistego rozwoju członków rodziny ze wspólnym dobrem całości organizmu rodzinnego, tak ważnego dla bytu i rozwoju Państwa”^[1]. Jak widać na powyższym przykładzie, niepokoje o dobro rodziny niewiele zmieniły się na przestrzeni ostatnich prawie stu lat… Ostatecznie projekt nie został przyjęty z powodu sytuacji politycznej i wybuchu II wojny światowej.

Polskie prawo rodzinne definiuje kilka podstawowych, uniwersalnych zasad, które powinny stanowić wytyczną dla pozostałych zapisów. Są to: zasada dobra dziecka, będąca główną  wytyczną wszystkich decyzji opartych na podstawie KRO, zasada dobra rodziny, której nienaruszalność powinna być priorytetem w rozwiązywaniu wszelkich sporów z zakresu prawa rodzinnego, oraz zasada uniezależnienia stosunków rodzinnych od obcych im stosunków majątkowych, czyli nierozerwalności więzów rodzinnych, głównie w kontekście więzów majątkowych.

Aktualnie w Polsce głównym aktem prawnym prawa rodzinnego jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy^[2] z 1964 roku, choć najważniejszym aktem mówiącym o prawach rodziny jest oczywiście Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej^[3].

Często przytaczany art. 18 Konstytucji RP w brzmieniu: „Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej” określa małżeństwo jako związek heteroseksualny i monogamiczny, zapewniając opiekę i ochronę państwa, jednocześnie wykluczając prawne zawieranie małżeństw przez osoby homoseksualne. Umieszczenie art. 18 w pierwszym rozdziale ustawy zasadniczej, zawierającym zasady ustroju Rzeczypospolitej, podkreśla wagę i znaczenie społecznej oraz prawnej pozycji małżeństwa i rodziny. Ogólnie ujmując, państwo powinno stworzyć optymalne warunki prawidłowego funkcjonowania rodzin, wspierać je we wszystkich sferach, na które ma wpływ, z poszanowaniem autonomii rodziny.

Jak widać, prawa rodziny są nie tylko potrzebne, ale konieczne do prawidłowego funkcjonowania państwa, a przepisy powinny jako priorytet ustalać dobro rodziny ze względu na sam fakt, że jest ona najdoskonalszą komórką budującą więzi zarówno między rodzicami, jak też między rodzicami i dziećmi.

Autorka jest socjologiem familiologiem (specjalista ds. rodziny), trenerem, działaczką na rzecz rodziny, jedną z głównych inicjatorów oraz współzałożycieli Związku Dużych Rodzin „Trzy Plus”; była pełnomocnik ministra sprawiedliwości ds. konstytucyjnych praw rodziny.

Zdjęcie ilustracyjne/Pixabay.com

^[1] https://repozytorium.amu.edu.pl/bitstream/10593/16876/1/4015%20DR%20STANIS%C5%81AW%20GO%C5%81%C4%84B%20RPEiS%2016%284%29%2C%201936.pdf, dostęp: 21.10.2020 r.

^[2] Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (DzU z 1964 r., nr 9, poz. 59 z późń. zm.), dalej: KRO.

^[3] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (DzU z 1997 r., nr 78, poz. 483; sprost. DzU z 2001 r., nr 28, poz. 319).