Choć niezmiernie istotna jest dobra współpraca pomiędzy rodzicami i nauczycielami (w przedszkolu, szkole podstawowej i ponadpodstawowej), to jednak na edukację dzieci i postępy w tym zakresie kluczowy wpływ mają rodzice. Zdobywanie wiedzy ma bowiem miejsce już od urodzenia dziecka. Uczy się ono poprzez obserwację rodziców, zabawy, rozmowy itd. Jest to wiedza różnorodna, o różnym poziomie jakości. To, na ile dziecko ją przyjmuje i zawłaszcza, czyli traktuje jako swoją i wzbogaca ją w sobie, zależy po pierwsze od relacji rodzinnych (szczególnie między rodzicami i dzieckiem oraz między samymi rodzicami), a po drugie od jakości tej wiedzy, którą otrzymuje od rodziców, ich znajomych, rodzeństwa itd. Wiedza, wykształcenie rodziców oraz ich relacje z dziećmi i innymi osobami, mają bardzo duże znaczenie w kształceniu dzieci i zdobywaniu przez nich wiedzy. Należy także dodać, że rodzice mają duże możliwości uczenia swoich dzieci krytycznego myślenia, na co z reguły w szkole brakuje czasu, możliwości, a nieraz i chęci.

Wielu badaczy jako główny element kompetencji wskazuje cechy osobowości. Można przyjąć za Encyklopedią PWN definicję, że jest to zbiór względnie stałych dla danej jednostki cech psychologicznych, warunkujących stałość jej zachowań i postaw. Zatem osobowość, gdy zostanie ukształtowana, nie zmienia się już istotnie, a wpływa na to jacy jesteśmy, jak się zachowujemy, jak pracujemy. Przyjmuje się, że są trzy źródła kształtujące osobowość: geny, środowisko wychowawcze i edukacyjne oraz własna aktywność. Z reguły osobowość najsilniej kształtuje się w środowisku wychowawczym i edukacyjnym, szczególnie rodzinnym. Pamiętać jednak należy, że własna aktywność również ma znaczenie i poprzez nią możemy korygować własne cechy osobowości, np. poprzez uprawianie sportu ćwiczyć wytrwałość, komunikatywność…

Trzecim elementem kompetencji jest doświadczenie zawodowe. Droga do jego zdobycia prowadzi przez umiejętności życiowe nabywane w okresie wychowania. Dziecko naśladuje rodziców, rodzeństwo i w ten sposób gromadzi pierwsze doświadczenia. Przygotowanie do nabywania umiejętności zawodowych stanowi bowiem wszelka aktywność: przygotowywanie posiłków, ubieranie, sprzątanie, prace w ogródku, naprawy, remonty, ale też zabawy, wędrówki, podróże itd. Te działania – dokonujące się głównie w rodzinie i razem z nią – uczą różnych umiejętności, nabywania pewności siebie, rozwijania wyobraźni, zainteresowań. Z ankiety, którą przeprowadziłem w 2019 roku wśród około stu studentów Uniwersytetu Szczecińskiego wynika, że dla około 30% z nich rodzice, rodzeństwo i inni krewni są największym autorytetem i wzorem dla naśladowania w nabywaniu doświadczeń zawodowych, że są dla nich wzorcami. U nich też często nabywali konkretne, praktyczne doświadczenia.

Rodzina, szczególnie rodzice, odgrywają zatem ważną rolę w rozwoju kompetencji ich dzieci. To prowadzi zaś do stwierdzenia, że rodzice (i rodzina) będąc współtwórcami kompetencji swoich dzieci, są jednocześnie współtwórcami kompetencji przyszłych pracowników. Właściwie ukształtowane środowisko rodzinne jest więc istotne dla funkcjonowania przedsiębiorstw i przez to całej gospodarki.

Autor jest profesorem Uniwersytetu Szczecińskiego w Katedrze Zarządzania Kapitałem Ludzkim, stypendystą uniwersytetów w St. Gallen i Fryburgu w Szwajcarii oraz w Wismarze i Eberswalde w Niemczech. Prywatnie mężem oraz tatą dwóch synów.

Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com