Dialog wychowawczy - czyli między szkołą a rodziną

prof. Andrzej Urbaniak

 

Istnieje słuszne przeświadczenie, że na proces wychowania młodego człowieka ma wpływ tak wiele czynników, że trudno je wyliczyć, a tym bardziej ocenić, które z nich są najistotniejsze. Są wśród nich takie, na które nie mamy większego wpływu, gdyż nie zależą one wprost od nas rodziców i takie, na które możemy wpływać. Nie ulega zatem wątpliwości, że trzeba te możliwości w jak największym stopniu wykorzystać. Jedną z takich możliwości jest współpraca rodziców ze środowiskiem szkolnym dziecka. Idealna współpraca wymagałaby pełnego uczestnictwa wszystkich trzech zbiorowości osób, tj. uczniów, rodziców i wychowawców.

Idealnych rozwiązań jednak nie ma, a rzeczywistość jest dużo bardziej skomplikowania. Problemy tkwią we wszystkich tych trzech grupach. Młodzi ludzie postrzegają często szkołę i dom jako instytucje nacisku, które formułują zakazy i nakazy oraz „ograniczają wolność”. Rodzice, zajęci pracą zawodową i ciągłą gonitwą, wykazują pobieżne zainteresowanie jedynie sprawami ich zdaniem najważniejszymi – wynikami w nauce i bezpieczeństwem dzieci. Często premiują dobre oceny, nie zastanawiając się nawet czy zostały uczciwie uzyskane. U nauczycieli natomiast obserwujemy czasem postawę ograniczania się do przekazu określonej, przewidzianej w programie nauczania wiedzy i unikania zaangażowania w proces wychowawczy.

praca

Na szczęście, nie zawsze tak jest. Są rodzice, których interesuje nie tylko ocena jaką uzyskało dziecko, ale również jego postawa wobec nauczycieli i kolegów. Jest również niemała grupa nauczycieli, którzy mają świadomość misji swojego zawodu i nie tylko uczą, ale również wychowują. W takim środowisku powstaje atmosfera sprzyjająca współpracy nie tylko w zakresie kształcenia, ale również wychowania. W odniesieniu do najmłodszych zarówno dom, jak i szkoła realizują wychowanie poprzez stawianie określonych wymagań i zachęcanie do ich wypełniania. Istotne znaczenie ma tu również ukazanie dzieciom ich przyszłych zadań, zarówno w życiu osobistym, społecznym, jaki i np. religijnym. Upraszczając, można stwierdzić, że zadanie szkoły polega na wspieraniu dziecka w tym, co dotyczy jego roli w rodzinie, natomiast zadanie domu polega na wsparciu dziecka w roli ucznia w szkole. Takie podejście gwarantuje przede wszystkim wzajemne uznanie ważności obu środowisk wychowawczych i budowanie wzajemnego autorytetu, bez którego trudno sobie wyobrazić proces wychowawczy. Jest jeszcze jeden bardzo ważny czynnik: wspólna wizja wychowania, co oznacza przyjęcie jednolitego systemu wartości, na którym opiera się wychowanie. Wszystko to razem wymaga konstruktywnego dialogu.

Rodzice wybierają sposób wychowania swoich dzieci i mają prawo liczyć w tym względzie na pomoc szkoły. Domowe wsparcie ucznia w jego zadaniach w szkole dotyczy warunków i możliwości przygotowania się do lekcji. Nie może to jednak oznaczać wyłączenia dziecka z życia rodziny i zwolnienia go z obowiązków domowych. Natomiast w przypadku trudności dziecka z nauką, konieczna jest rozmowa z nauczycielem, aby wspólnie wybrać najlepszy sposób wsparcia dziecka. Przy czym warto pamiętać, że problemy wychowawcze często mają związek z trudnościami z nauką. Dziecko mając kłopoty z przyswojeniem wiedzy, utwierdza się w przekonaniu, że nie podoła wymaganiom i tworzy sobie negatywną wizję danego przedmiotu. Często przenosi to na osobę nauczyciela, upatrując w nim przyczyny swoich niepowodzeń. Dobry nauczyciel postara się, aby taki uczeń zauważył jego życzliwość, która nie kłóci się ze sprawiedliwą oceną.

Współczesna szkoła staje się coraz bardziej otwarta na różne „nowinki” z zewnątrz. Nie wszystkie one służą dobru dzieci i stąd ważne jest, aby rodzice znali programy realizowane w szkole czy byli informowani o spotkaniach, gdyż każdorazowo wymagają one ich akceptacji.

Zatem DIALOG i jeszcze raz DIALOG.

 

Autor jest pracownikiem naukowym Politechniki Poznańskiej, a także wykładowcą na studiach podyplomowych w zakresie wychowania do życia w rodzinie; ponadto autorem książek nt. wychowania i ekspertyz w tym zakresie dla Kancelarii Sejmu oraz Urzędu Pełnomocnika Rządu ds. Rodziny.

facebook
by e-smart.pl