Moim zdaniem, jednym z głównych powodów jest postawa obojętności wobec spraw społeczno-politycznych, która związana jest z niezadowoleniem z decyzji podejmowanych przez rządzących i demonstrowana jako swoista kara dla nich. Taka postawa prezentowana w naszych domach jest chętnie przyjmowana przez młodych, gdyż pozwala na ucieczkę od  konieczności podejmowania decyzji w ważnych sprawach – decyzji, które wymagają np. trudu rozeznania sytuacji, próby wydobycia z głośnych haseł wyborczych ziarna prawdy i niewątpliwie wysiłku intelektualnego.

Drugi czynnik, można określić jako postawę kontestacji, narzekania na wszystkie działania i na wszystkich, którzy je podejmują. Młodzi ludzie, wyrastając w takiej atmosferze nie mają właściwych wzorców do naśladowania. Sprzyja to kształtowaniu postawy kosmopolitycznej, czyli nieprzywiązywania wagi do przynależności do wspólnoty narodowej. Ważniejsza zaczyna być przynależność globalna, do Europy czy świata. To zwalnia z konieczności trudnych wyborów, szczególnie tych moralnych. Decyzje o charakterze moralnym zapadają bowiem gdzieś daleko i są przyjmowane jako nienaruszalne, ponieważ podejmują je gremia najczęściej pozostające poza naszym zasięgiem.

Aspekt kształtowania postawy patriotycznej odbywa się jednak nie tylko w rodzinie. Drugim obszarem oddziaływania jest szkoła. Przy czym wychowanie patriotyczne we współczesnej szkole  ciągle  jest w fazie doświadczalnej. Jest niewątpliwie wiele szkół, które potrafiły odpowiedzieć na ten aspekt wychowawczy we właściwy sposób, ale chyba jeszcze więcej takich, w których ta sfera edukacji wyraźnie kuleje. Celowo używam zamiennie pojęć: wychowanie i edukacja, ponieważ w taki sposób są one często traktowane – również w   materiałach dla szkół.

Problemem jest ponadto różnorodność postaw nauczycieli wobec problemów edukacji patriotycznej będąca niekiedy przyczyną kompletnego zagubienia uczniów. Nie chodzi o to, by nauczyciele reprezentowali jedną – i to jedynie słuszną – opcję polityczną (te czasy na szczęście już mamy za sobą), ale by zaszczepiali w uczniach postawę odpowiedzialności za losy ojczyzny.  

Wychowanie patriotyczne bowiem, to właśnie kształtowanie odpowiedzialności za najbliższą wspólnotę społeczną człowieka – za ojczyznę – i stanowi integralną część całego procesu wychowawczego.   

Autor jest pracownikiem naukowym Politechniki Poznańskiej, a także wykładowcą na studiach podyplomowych w zakresie wychowania do życia w rodzinie; ponadto autorem książek nt. wychowania i ekspertyz w tym zakresie dla Kancelarii Sejmu oraz Urzędu Pełnomocnika Rządu ds. Rodziny.

Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com