Wspomniane zajęcia dodatkowe można potraktować także jako swoistą rekompensatę wobec powszechnego wśród rodziców poczucia, że spędzają ze swoimi dziećmi za mało czasu. Gdyby cofnąć się kilka pokoleń wstecz (choćby oglądając stare rodzinne fotografie), zauważylibyśmy, że o wiele częściej niż współcześnie, rodzice spędzali czas z dziećmi. I nie tylko z powodu wyjątkowych, świątecznych okazji, ale także znacznie więcej rzeczy robiono wspólnie. Oczywiście, dotyczy to przede wszystkim życia na wsi, które przez całe pokolenia było bardzo wspólnotowe, a obecność każdej pary rąk do pracy była ważnym warunkiem jej powodzenia. Jednak także życie w mieście obfitowało w znacznie więcej okazji do współpracy, pomocy i przekazywania przy tym cennych umiejętności i wiedzy z pokolenia rodziców do pokolenia dzieci.

Stopniowo jednak w gospodarstwach domowych pojawiało się coraz więcej urządzeń i sprzętów, dzięki którym możemy współcześnie zupełnie samodzielnie przygotowywać posiłki, utrzymywać w czystości miejsce zamieszkania czy też komunikować się na odległość z innymi. Dodatkowo, znacznie więcej czasu niż przed laty spędzamy w pracy lub na dojazdach do pracy; nie dziwi nas też już zamieszkiwanie rodzin osobno, by móc znaleźć lepiej płatną pracę.

Co to oznacza z perspektywy dzieci? Przede wszystkim, coraz mniej okazji, aby to rodzice, i ewentualnie dziadkowie, przekazywali im wiedzę o życiu, o swojej pracy, o codziennych czynnościach. Brakuje zatem okazji do wspólnego spędzania czasu, tracimy też możliwość  kultywowania przy tej okazji więzi i relacji w rodzinach. Miejsce to zapełniają inne autorytety: szkoła, rówieśnicy czy też przekaz zawarty w mediach, nie zawsze z dobrym skutkiem. Pewna nadzieja drzemie w świecie nowych mediów, które mogą być okazją do kontaktu międzypokoleniowego, tym razem z dziećmi w roli autorytetów i nauczycieli dla własnych rodziców.

W badaniach socjologicznych wśród wartości, jakie zdaniem Polaków dzieci powinny wynieść ze swoich domów, są przede wszystkim: szacunek dla innych ludzi, pracowitość i odpowiedzialność. Niezależnie od liczby zajęć dodatkowych, wydaje się, że wartości tych można przede wszystkim nauczyć swoich dzieci przez przykład, przez współdziałanie i przez wspólne spędzanie czasu. Nawet jeżeli nie jest to już przekazywanie zawodu z ojca na syna, to przecież nadal może być to „efekt uboczny” bycia razem. Dodajmy: niezmiernie ważny „efekt uboczny”, tak z perspektywy naszych dzieci, jak i w szerszym, społecznym kontekście.

Autor jest socjologiem, pracownikiem naukowym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W badaniach zajmuje się socjologią kultury, socjologią migracji, ruchliwością społeczną i współczesnym społeczeństwem polskim. Jest członkiem Rady Rodziny przy Wojewodzie Wielkopolskim, a także podharcmistrzem, ratownikiem Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego i honorowym dawcą krwi.

 Zdjęcie ilustracyjne/Pixabay.com