Podstawową cechą rodziny jest to, że istnieje od początków ludzkości. Stanowi najbardziej stabilizujący czynnik dla świata społecznego. Rodzina, rozumiana jako wspólnota kobiety, mężczyzny i dziecka lub dzieci. Jakie role były przydzielane płciom – w przeszłości i obecnie?

Pozycja kobiety zajmowana w społeczeństwie zmieniała się w różnych czasach, mężczyzny była znacznie stabilniejsza. W starożytności role społeczne kobiet i mężczyzn były dokładnie ustalone i rozdzielone. Zarówno w Grecji, jaki i w Rzymie dominował model rodziny patriarchalnej i monogamicznej, ze szczególnym podkreśleniem jej funkcji prokreacyjnej. Z czasem jednak panowanie mężczyzn w rodzinie uległo osłabieniu na rzecz kobiet, które zaczęły mieć większy wpływ na decyzje podejmowane przez męża. W kulturze żydowskiej, zgodnie z nakazami Talmudu, mężczyzna miał strzec żonę, darzyć ją szacunkiem i otaczać troską. W rodzinach chrześcijańskich kobieta była strażniczką ogniska domowego. Rola, jaką kobiety odegrały w historii zbawienia, dały jej szacunek i równe traktowanie. Ciekawym okresem było średniowiecze, które charakteryzowało się upadkiem silnego państwa oraz wzrostem pozycji rodziny, która przejęła część zadań władzy państwowej. Wówczas bezpieczeństwo w świecie zapewniała głównie siła fizyczna. Podstawową komórką społeczną była rodzina, im więcej mężczyzn liczyła, tym bardziej była stabilna. W związku z dużą śmiertelnością niemowląt, kobieta była chroniona szczególnie w aspekcie macierzyństwa. Sakrament małżeństwa stał się wtedy symbolem związku trwałego i nierozerwalnego, a jego zewnętrznym wyrazem była obrączka. Przełom XIX i XX wieku przyniósł kobietom ważne zmiany, otrzymały one prawa wyborcze, prawo do kształcenia na poziomie wyższym oraz swobodę dysponowania własnym majątkiem i zarobkami. Po raz pierwszy w historii małżonkowie zostali zrównani wobec prawa i pojawił się jednocześnie model małżeństwa partnerskiego: mąż i żona wspólnie pracują, razem planują i decydują, wspólnie spędzają czas. Taki wzrost znaczenia emocjonalnej bliskości i wspólnego spędzania czasu przez członków rodziny przypadł szczególnie na okres lat 60. XX wieku. Olbrzymie znaczenie dla budowania tożsamości, poczucia wartości oraz pozycji społecznej mężczyzny miała i ma jego aktywność zawodowa, rywalizująca z rodziną. Nadal także uważa się rolę matki i gospodyni domowej za podstawową dla kobiety, a podejmowanie płatnej pracy za drugorzędną, u mężczyzny wygląda to dokładnie odwrotnie. Jesteśmy jednak społeczeństwem patriarchalnym i warto wiedzieć, jakie są tego przyczyny.

W wielu okresach historycznych polska rodzina stała się miejscem przetrwania państwa polskiego. To właśnie na niej opierało się nowe życie. Przechowała w sobie wszystko, co było warunkiem odrodzenia. Między dysponującym majątkiem ojcem a resztą rodziny istniał dystans. Dla dzieci uosabiał on wręcz władzę. W obyczajowości szlacheckiej żona cieszyła się poważną pozycją. Tradycyjne role kobiet wiązały się z dbaniem o dom, wychowywaniem dzieci, gotowaniem, sprzątaniem i wieloma innymi czynnościami zabezpieczającymi potrzeby członków rodziny. Taki podział był wówczas konieczny do przetrwania zarówno jednostki, jak i społeczeństwa. Obecnie sytuacja mocno się zmieniła i zmienia nadal. Coraz częściej praca jest postrzegana przez kobietę jako narzędzie samorealizacji. Przemianie ulega też model rodziny: mężczyzna nie jest kojarzony wyłącznie z odpowiedzialnością finansową za utrzymanie rodziny, a kobieta wyłącznie z pełnieniem obowiązków opiekuńczych i prowadzeniem domu. Mąż i żona stają się partnerami, którzy uzupełniają się w każdym wymiarze: duchowym, fizycznym i umysłowym. Choć patrząc kategoriami biologii i anatomii, kobiecy organizm tęskni za funkcją decyzyjną mądrego mężczyzny, który pozwoli kobiecie po prostu odpocząć.


Autorka pracuje jako psychoterapeuta w nurcie psychodynamicznym, pomagając osobom dorosłym i dzieciom w radzeniu sobie z życiem oraz w dostrzeganiu przez nich samych ukrytego w nich piękna. Żona i mama nastolatka.


Zdjęcie ilustracyjne/Pexels.com