106 lat kończy Władysław Siemaszko, prawnik, żołnierz AK, badacz zbrodni wołyńskiej

Władysław Siemaszko – 106. roczn. urodzin 106 lat kończy dziś Władysław Siemaszko, pseudonim „Wir”, były żołnierz Armii Krajowej, prawnik, kawaler Orderu Orła Białego. W latach 1942-1944 roku był oficerem Armii Krajowej w 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty, powołanej w ramach akcji „Burza” do walki z Ukraińską Powstańczą Armią UPA. Stał się wówczas świadkiem zbrodni ukraińskich nacjonalistów na Polakach mieszkających na Wołyniu. Historycy szacują, że zginęło wtedy około 100 tysięcy Polaków. Od lat 80. Władysław Siemaszko zajmował się badaniem i zachowywaniem pamięci o ukraińskiej zbrodni na ludności polskiej na Wołyniu w okresie II wojny światowej. W 1939 roku, po wkroczeniu armii radzieckiej na ziemie polskie, został aresztowany, a jego rodzina deportowana. W 1940 roku sowiecki sąd skazał go na karę śmierci za wrogą działalność. Wyrok zmieniono później na 10 lat łagru. Od czerwca 1941 był osadzony w więzieniu w Łucku. Udało mu się uniknąć masowych egzekucji, których wiele przeprowadziło tam NKWD. Gdy do miasta wkroczyli Niemcy, funkcjonariusze więzienia uciekli, a Władysław Siemaszko wraz z żoną poślubioną w więzieniu wyszedł na wolność. W latach 1942-1944 roku był żołnierzem 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. W 1945 roku jego dywizja została rozbrojona, a Władysław Siemaszko aresztowany przez Sowietów i przekazany polskim władzom komunistycznym. Skazano go na pięć lat pozbawienia wolności. Do 1948 przebywał w więzieniu, wyszedł na mocy amnestii. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, potem pracował jako radca prawny. Udzielał się też w środowisku kombatantów swojej dawnej jednostki. W połowie lat 80. opracował relacje świadków zbrodni wołyńskiej, zebrane z inicjatywy środowiska kombatantów 27. Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK. Tak powstała książka „Zbrodnie nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945”, opublikowana w 1990 roku przez Główną Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich. Nad kolejnymi dokumentami i relacjami świadków tamtych wydarzeń pracował wraz z córką Ewą Siemaszko. Ukazały się one w roku 2000, w dwutomowej monumentalnej monografii „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945”. W 2019 roku Władysław Siemaszko został odznaczony Orderem Orła Białego, jako wyraz uznania jego zasług w dokumentowaniu i upowszechnianiu prawdy historycznej oraz za działalność na rzecz środowisk kombatanckich. Informacyjna Agencja Radiowa/IAR/B.Falkowska/E.Leo/E.Porycka/dok/w Siekaj